Ο Ευάγγελος Αβέρωφ - Τοσίτσας γεννήθηκε στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας το 1910 και πέθανε στην Αθήνα το 1990. Η καταγωγή του ήταν από το Μέτσοβο της Ηπείρου. Ο Αβέρωφ, δικηγόρος και οικονομολόγος στο επάγγελμα, ασχολήθηκε από νωρίς με τα κοινά και επί μισό αιώνα σχεδόν διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου του. Στα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του, υπηρέτησε σαν Νομάρχης Κέρκυρας (Φεβρουάριος 1941-Απρίλιος 1941) Πριν παραιτηθεί από Νομάρχης, οργάνωσε τη μετέπειτα αντίσταση των Κερκυραίων κατά των Ιταλών κατακτητών. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, στις 28-4-1942, συνελήφθη στη Λάρισα για αντιστασιακή δράση και φυλακίστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία. Κατάφερε να δραπετεύσει αλλά παρέμεινε στην Ιταλία, όπου ίδρυσε τη μυστική οργάνωση "Ελευθερία ή Θάνατος", η οποία είχε ως κύριο σκοπό τη διάσωση και φυγάδευση Ελλήνων και Συμμάχων κρατουμένων.
Μετά της απελευθέρωση εκλέγεται για πρώτη φορά Βουλευτής Ιωαννίνων με το κόμμα Φιλελευθέρων στις Βουλευτικές εκλογές στις 31.3.1946 και υπηρετεί την πατρίδα ως: Βουλευτής, Υφυπουργός και Υπουργός Εφοδιασμού, Οικονομίας και Γεωργίας. Από το 1956 ως το 1963 διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών, εκπροσωπώντας τη χώρα του στα κρίσιμα εθνικά θέματα αυτής της περιόδου.
Στο διάστημα 1967-1973 προσπάθησε να αποκαταστήσει κάποια μορφή διαλόγου ανάμεσα στο στρατιωτικό καθεστώς και τον πολιτικό κόσμο και αγωνίστηκε με νόμιμα και παράνομα μέσα για την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας μια φυλακίστηκε για την δράση του αυτή. Διηύθυνε την έκδοση μυστικού παράνομου τύπου, τον οποίον και διοχέτευε στο εξωτερικό. Είχε τακτική επικοινωνία με τον εξόριστο τότε στο Παρίσι Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον οποίο κρατούσε ενήμερο για όλες τις πολιτικές εξελίξεις. Το 1973 πήρε μέρος στο Κίνημα του Ναυτικού εναντίον της δικτατορίας, του οποίου ήταν ο πολιτικός καθοδηγητής.
Μετά τη μεταπολίτευση ανέλαβε ως Υπουργός το ευαίσθητο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (1974-1981), επιτυγχάνοντας μέσα σε λίγα χρόνια το δύσκολο έργο της αναδιοργάνωσης και κάθαρσης των ενόπλων δυνάμεων. Αργότερα διετέλεσε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης στην κυβέρνηση Γ. Ράλλη (29 Ιουνίου1981 έως Οκτώβριο 1981), Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης (Δεκέμβριο 1981 -Αύγουστο 1984) και το 1984 ανακηρύχτηκε Επίτιμος Πρόεδρος του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας .
Παράλληλα κατά τη διάρκεια της επταετίας επίσης, ο Αβέρωφ ασχολήθηκε με το συγγραφικό του έργο, αναπτύσσοντας κύρια το λογοτεχνικό σκέλος του. Τότε, επίσης, συνέχισε και ολοκλήρωσε το κοινωνικό έργο που είχε ξεκινήσει στο Μέτσοβο από το1950 με τη δημιουργία του ιδρύματος Βαρόνου Μιχαήλ - Τοσίτσα κι αργότερα του ιδρύματος Ε. Αβέρωφ -Τοσίτσα.
Σημαντικό Έργο:
α) Κατά την άσκηση των καθηκόντων του ως Υπουργός Γεωργίας:
Επί Υπουργίας Ε. Αβέρωφ στελέχωσε για πρώτη φορά το Υπουργείο Γεωργίας, κεντρικά και περιφερειακά, με ικανό αριθμό γεωπόνων και γεωτεχνικών υπαλλήλων που συνέβαλαν έκτοτε αποφασιστικά στην αγροτική ανάπτυξη.
β) Κατά την άσκηση των καθηκόντων του ως Υπουργός Εξωτερικών:
Ως ΥΠ. ΕΞ. συνέδεσε τη θητεία του με τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου που καθιέρωσαν την ανεξαρτησία της Κύπρου.
Επίσης υπέγραψε τη συμφωνίας συνδέσεως της Ελλάδος με την Ε.Ο.Κ. (1961 ).
γ) Κατά την άσκηση των καθηκόντων του ως Υπουργός Εθνικής Αμύνης:
Αποκατέστησε το τραυματισμένο γόητρο των Ενόπλων Δυνάμεων, ίδρυσε Εθνική Πολεμική Βιομηχανία και πραγματοποίησε το εξοπλιστικό πρόγραμμα 1975-1980 που εκσυγχρόνισε σημαντικά την αποτρεπτική ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων.
δ) Κατά την άσκηση των καθηκόντων του ως Πρόεδρος Ν. Δ.:
Οργάνωσε σε σύγχρονη βάση το Κόμμα και τη Νεολαία του.
ε) Κοινωνικό έργο στο Μέτσοβο :
Ιδιαίτεροι ήταν οι δεσμοί που τον έδεναν με τη φύση, τη γη και τον τόπο καταγωγής του, το Μέτσοβο. Ως ισόβιος Πρόεδρος και κινητήρια δύναμη του Ιδρύματος Βαρόνου Μιχαήλ Τοσίτσα, ως Ιδρυτής του Ιδρύματος Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, ως δωρητής, ο Ευάγγελος Αβέρωφ ανέπτυξε και ενθάρρυνε στο Μέτσοβο επί 40και πλέον χρόνια κάθε είδους δραστηριότητα για τη διατήρηση της λαϊκής παράδοσης και της οικονομικής ευρωστίας της κοινότητας. Ενώ με δικιά του πρωτοβουλία δημιουργήθηκαν και άνθισαν πολλές κοινωφελείς, οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες που βοήθησαν στην ανάπτυξη του Μετσόβου και της γύρω περιοχής.
Κύρια έργα του: Η δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου (1955), η δημιουργία Πρατηρίου Λαϊκής Τέχνης, με αποτέλεσμα την αναβίωση της υφαντικής, ξυλογλυπτικής και άλλων παραδοσιακών τεχνών της περιοχής, η δημιουργία πρότυπου βουστασίου, τυροκομικής μονάδας και ξυλουργικού εργοστασίου, η δημιουργία κέντρου υγείας και η προσφορά δωρεάν ιατρικής περίθαλψης (από το 1958), η δημιουργία Ξενώνα για την προσέλκυση επισκεπτών (1955), η κατασκευή και η λειτουργία Χιονοδρομικού Κέντρου (1969), η εκτεταμένη αναδάσωση, η κατασκευή φραγμάτων και αντιδιαβρωτικών έργων, η κατασκευή παραδοσιακών κτιρίων, βρυσών και καλντεριμιών, η συντήρηση εκκλησιών και μοναστηριών, η κατασκευή πάνω από 100 σχολείων στο νομό Ιωαννίνων, η δημιουργία Φοιτητικής Εστίας για τη δωρεάν διανομή και σίτιση Ηπειρωτών φοιτητών στη Αθήνα.
Προς το τέλος της ζωής του, δημιούργησε το Ίδρυμα Ευάγγελου Αβέρωφ- Τοσίτσα στο οποίο δώρισε τη σημαντικότατη προσωπική του συλλογή Ελλήνων ζωγράφων 19ου και αρχών 20ου αιώνα. Η συλλογή στεγάστηκε στο σύγχρονο, τριώροφο κτίριο της Πινακοθήκης Αβέρωφ που κτίστηκε σύμφωνα με τον παραδοσιακό ρυθμό της περιοχής , αφού η διατήρηση και η αναβίωση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ήταν ένας παράλληλος στόχος που διέπνεε όλα τα έργα που έγιναν στο Μέτσοβο.
Άνθρωπος πολύπλευρος , με πολλά ενδιαφέροντα και ταλέντα , ο Αβέρωφ άφησε πλούσιο λογοτεχνικό έργο και ανέπτυξε ευρύτερη κοινωνική δράση . Έγραψε μυθιστορήματα , διηγήματα , θεατρικά έργα , δοκίμια και ιστορικές αναλύσεις . Τα έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και απέσπασαν διεθνείς αναγνωρίσεις και βραβεία , όπως το Χρυσό Μετάλλιο της Γαλλικής Ακαδημίας (1974), το λογοτεχνικό βραβείο Ακρόπολις (1978) κ.ά.
