Τα οικογενειακά συστήματα

Ο Κωστής Ζερβάνος, ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής, ένας από τους βασικούς εκπροσώπους της Θεωρίας Οικογενειακών Συστημάτων (ή Θεωρίας Bowen) στην Ελλάδα, παρουσιάζει για πρώτη φορά εδώ ολοκληρωμένα τα βασικά της σημεία. Ο θεμελιωτής της θεωρίας, ο αμερικανός ψυχίατρος Murray Bowen, πέθανε το 1990. Ξεκίνησε ως χειρουργός και στη συνέχεια μεταστράφηκε στην Ψυχιατρική στην αρχή ως ψυχαναλυτής. Στη διάρκεια του 1950 κι ενώ εργαζόταν στο Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας στο Μέριλαντ, ξεκίνησε τις έρευνές του σε οικογένειες με σχιζοφρενή παιδιά, αναπτύσσοντας στη συνέχεια τη θεωρία που πήρε τ' όνομά του. Μεταξύ των βασικών σημείων της Θεωρίας Bowen είναι η διαφοροποίηση του εαυτού, δηλ. η αυτονομία σε σχέση με τους άλλους και ο διαχωρισμός των σκέψεων από τα συναισθήματα, τα τρίγωνα, σύμφωνα με την οποία αποτρέπεται η σύγκρουση μεταξύ δύο προσώπων με την εμπλοκή ενός τρίτου, και το γενεόγραμμα, ένα εργαλείο έρευνας και θεραπείας. Βασικό χαρακτηριστικό της Θεωρίας Bowen, όπως την αναφέρει ο Κ. Ζερβάνος, είναι ότι αντλεί όρους, παραδείγματα, έννοιες και από πεδία άλλων επιστημών όπως της Νευροβιολογίας, Ιατρικής, Βιολογίας, Εξελικτικής Βιολογίας. Η Θεωρία Συστημάτων Οικογένειας ως βάση έχει τα συμπεράσματα του ιδρυτού της ότι, α) ανά πάσα στιγμή κάθε μέλος μιας ομάδας επηρεάζει με τη στάση του και τη συμπεριφορά του τη συμπεριφορά των άλλων με τους οποίους έρχεται σ' επαφή και (β) ότι συνολικά ο τρόπος λειτουργίας ενός ανθρώπου εξαρτάται από τις διαντιδράσεις του με τους άλλους. Η ορθή κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι ανέφικτη εάν δεν εξεταστεί κάτω απ' αυτό το πρίσμα των συστημάτων σχέσεων μέσα στα οποία εντάσσεται ο κάθε άνθρωπος, με σημαντικότερο απ' αυτά την οικογένεια. Πολλές από τις αρχές της Θεωρίας Συστημάτων Οικογένειας έχουν ενστερνισθεί και άλλες σχολές Ψυχοθεραπείας όπως τα τρίγωνα και το γενεόγραμμα. Το βιβλίο αυτό αποτελεί έναν οδηγό για τον θεραπευτή, αλλά και για τον θεραπευόμενο, για το τι μπορεί να κάνει σε σχέση με τα προβλήματα στην οικογένεια, στις σχέσεις, στον επαγγελματικό χώρο, ώστε το άτομο να γίνει λειτουργικό. Εν κατακλείδι ο συγγραφέας μας εισάγει στο πνεύμα μιας ψυχοθεραπευτικής θεωρίας, που έχει εμπλουτίσει με θεμελιώδης έννοιες την ψυχιατρική και την ψυχοθεραπεία, είναι δε πολύ δημοφιλής στην Αμερική, ευρέως διαδεδομένη και σε εργασιακούς χώρους.