Απολογία χριστιανική

Ο άγιος Αθανάσιος ο Πάριος, Διδάσκαλος του Γένους και εκ των πρωτεργατών του Φιλοκαλικού κινήματος των "Κολλυβάδων", υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας, πολυτάλαντος και πολυμερής. Ακολουθώντας την παράδοση των αγίων Πατέρων, συνέγραψε έργα ανταποκρινόμενα πάντοτε σε συγκεκριμένες ανάγκες ή προκλήσεις, για την πληροφόρηση, οικοδομή και νουθεσία του Ορθοδόξου ποιμνίου. Το έργο του "Απολογία χριστιανική", καταγγέλλει την αλλοτρίωση της Γαλλίας και την διαμετρική αποστασιοποίησή της από κάθε έννοια Χριστιανικότητας, κάτι που ενσαρκώνεται στην Επανάσταση του 1789. Εντοπίζει δε την αλλοτρίωση αυτή σε όλο το φάσμα της ιδεολογικής, πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητάς της: Η Γαλλική Επανάσταση αντικατέστησε τον Χριστιανισμό με την "θρησκεία της λογικής", με την λατρεία του "Υπέρτατου Όντος", που δεν ήταν παρά πρόσχημα για την απόκρουση της κατηγορίας της αθεΐας και στην ουσία τεκτονικό εφεύρημα (Ροβιεσπέρος). Η "φυσική θρησκεία" όμως, δεν είναι παρά άρνηση του αληθινού Θεού και απόρριψή Του. Πηγή της γαλλικής αθεΐας είναι η "αφοβοθεΐα" (απουσία του θείου φόβου) και η "παντελής αλησμονησία του Θεού". Ήταν επόμενο συνεπώς, η εσωτερική διαστροφή να οδηγήσει σε ψευδείς και απατηλές διακηρύξεις για την εξαπάτηση του κόσμου. Σ' αυτό το πλαίσιο βλέπει και τις γαλλικές διακηρύξεις για ελευθερία και ισότητα. Οι κατ' ουσίαν Χριστιανικές αυτές έννοιες έχουν λάβει την φόρτιση, που απορρέει από την γαλλική επαναστατική ιδεολογία. Η ψευδής ελευθερία καθιστά τον άνθρωπο δούλο των επιθυμιών του, ενώ η εν Χριστώ ελευθερία, αποδεχόμενη την "υπακοή" στην εξουσία, δεν παύει να σώζει την εσωτερική ελευθερία του ανθρώπου (αδούλωτο φρόνημα), που είναι η αληθινή ελευθερία. Το υπόβαθρο του Παρίου είναι και εδώ αγιογραφικό και Πατερικό. Ο άγιος Αθανάσιος ο Πάριος, πολέμησε με σφοδρότητα τις ιδέες του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και έγινε γι' αυτό στόχος των ηγετών του φιλοδυτικού ρεύματος και κυρίως του "πατριάρχη" του Αδαμαντίου Κοραή (1748 - 1833). Η σύγκρουσή τους εσφράγισε την πορεία της διαπάλης παραδοσιακών - αντιπαραδοσιακών ή, ακριβέστερα, αντιδυτικών και φιλοδυτικών, στην ελληνική κοινωνία.