Η γέννηση της μάζας

Η φύση γύρω μας παρουσιάζει μία απίστευτη πολυμορφία. Η ποικιλία των μορφών, δομών, χρωμάτων και ιδιοτήτων που προσφέρει στις αισθήσεις μας, μοιάζει ατέλειωτη. 'Ηδη από την αρχαιότητα οι άνθρωποι αναρωτιόντουσαν αν η πολυμορφία αυτή είναι θεμελιώδης ή παράγωγη. Η ιστορία κράτησε το όνομα του Δημόκριτου του Αβδηρίτου που, στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ, φαίνεται να έδωσε πρώτος την σωστή απάντηση: Αν η φύση είναι πληθωρική σε μορφές και ιδιότητες, είναι εξαιρετικά φειδωλή σε βασικά συστατικά και θεμελιώδεις δυνάμεις. Οι δομικοί λίθοι που χρησιμοποιεί είναι ελάχιστοι. Έτσι ξεκίνησε μία από τις πιο μεγαλειώδεις περιπέτειες της ανθρωπότητας, η έρευνα για τα στοιχειώδη συστατικά και τους νόμους που διέπουν την δομή της ύλης. Παράλληλα αναπτύχθηκε μία άλλη συναρπαστική περιπέτεια που η αρχή της χάνεται στα βάθη των αιώνων, η προσπάθεια να καταλάβουμε την ιστορία του Κόσμου, η Κοσμογονία. Οι δύο αυτές περιπέτειες είναι άρρηκτα δεμένες με την ιστορία της ανθρωπότητας. 'Οπως κι ' αυτή, πιστεύω πως δεν θα τελειώσουν ποτέ, κάθε αιώνας θα φέρνει την δική του συμβολή που θα είναι πιο σημαντική από όλες τις προηγούμενες. Ίσως η πιο αναπάντεχη συνέπεια της επανάστασης που έφερε ο 20ός αιώνας ήταν ότι, για πρώτη φορά, οι δύο περιπέτειες ενώθηκαν, η έρευνα στο απειροστά μικρό συναντήθηκε με αυτήν στο απείρως μεγάλο. Για να εξερευνήσει την δομή της ύλης σε όλο και μικρότερες κλίμακες, ο άνθρωπος χρειάστηκε να κατασκευάσει όλο και μεγαλύτερα μικροσκόπια. Είναι τεράστιες επιταχυντικές συσκευές που συγκεντρώνουν όλο και μεγαλύτερη ενέργεια σε όλο και μικρότερες αποστάσεις. Αυτή τη στιγμή κατασκευάζεται στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών CERN στην Γενεύη το πιο δυνατό μικροσκόπιο που θα μπορεί να διακρίνει αποστάσεις της τάξεως του εκατοστού του εκατομμυριοστού του δισεκατομμυριοστού του εκατοστόμετρου (10-17 cm). Από την άλλη μεριά, εδώ και σχεδόν 14 δισεκατομμύρια χρόνια, η φύση έκανε ένα αντίστοιχο πείραμα συγκεντρώνοντας απείρως πιο μεγάλη ενέργεια σε απείρως πιο μεγάλο χώρο. Πρόκειται για την Μεγάλη'Έκρηξη (Big Bang), που δημιούργησε το Σύμπαν. Με τα πειράματα που θα γίνουν στην Γενεύη θα δημιουργήσουμε στο εργαστήριο τις συνθήκες που επικρατούσαν στο Σύμπαν ένα ελάχιστο κλάσμα του δευτερολέπτου μετά την Μεγάλη 'Εκρηξη. Στην επιστήμη, η λύση ενός προβλήματος μας επιτρέπει συχνά να διατυπώσουμε καινούργια ερωτήματα. Η μεγάλη πρόοδος που έγινε στα τέλη του περασμένου αιώνα στην κατανόηση των θεμελιωδών δυνάμεων στη Φύση, άνοιξε τον δρόμο στην διατύπωση ερωτημάτων που δεν μπορούσαμε ούτε να διανοηθούμε προηγουμένως. Ανάμεσά τους, ένα από τα πιο σημαντικά είναι αυτό που οχετι1;εται με την ύπαρξη της μάζας. Γιατί τα περισσότερα σωμάτια που βρίσκουμε έχουν μη μηδενική μάζα; Το ερώτημα φαίνεται παράξενο και, όντως, εδώ και μερικά χρόνια, όταν εγώ σπούδαζα φυσική, δεν μας πέρναγε καν από το μυαλό να το διατυπώσουμε. Η μάζα έμοιαζε να είναι μία από τις αρχέγονες οντότητες της Φύσης. Σήμερα ξέρουμε πως αυτό δεν είναι σωστό. Γιατί ένα μέρος από την ενέργεια της Μεγάλης 'Εκρηξης μετατράπηκε σε μάζα και δεν έμεινε υπό μορφή άϋλης ενέργειας ή ακτινοβολίας,. Τα τελευταία χρόνια οι θεωρητικοί φυσικοί έχουν προτείνει διάφορες πιθανές απαντήσεις. 'Ολες οδηγούν σ' έναν πλούτο από καινούργια σωμάτια και καινούργιες δυνάμεις, όλες δείχνουν ότι ένα οημαντικό μέρος του μικροσκοπικού κόσμου μας έχει διαφύγει. 'Ενας από τους βασικούς στόχους του μεγάλου επιταχυντού που κατασκευάζεται στο CERN είναι να πλησιάσει τις συνθήκες του Big Bang τόσο ώστε να δώσει την απάντηση σ' αυτό το ερώτημα Ποτέ μέχρι σήμερα μία καινούργια πειραματική συσκευή δεν ήταν φορτωμένη με τόσες προσδοκίες. Το βιβλίο αυτ'ο παρουσιάζει το πρόβλημα της Γέννηοης της Μάζας με γλαφυρότητα, αλλά συγχρόνως με αυστηρότητα και σαφήνεια ο συγγραφέας, Δρ. Γιώργος Τριανταφύλλου, είναι ένας γνωστός νέος θεωρητικός φυσικής που έχει συμβάλει αποφασιστικά στην διατύπωση μίας από τις πιθανές απαντήσεις. Με άνεση και πειστικότητα οδηγεί τον αναγνώστη κατ' ευθείαν στο θέμα του, δείχνοντας του τον πιο σύντομο ορισμό μέσα στον λαβύρινθο της σύγχρονης θεωρητικής φυσικής. Είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται στον σκεπτόμενο αναγνώστη, σ' αυτόν που θέλει να καταλάβει και να παρακολουθήσει την μεγάλη αυτή περιπέτεια Δεν ξέρω κανένα άλλο αντί στοιχ6 του, ούτε στην Ελληνική ούτε στην διεθνή βιβλιογραφία. Το συνιστώ θερμά σε όλους, αλλά πιο πολύ στους νέους, σ' αυτούς που έχουν περιέργεια, οράματα, ανησυχίες. Είναι το βιβλίο που θα ήθελα να είχα στα χέρια μου όταν ήμουν είκοσι ετών. Μάρτιος 2005, Γιάννης Ηλιόπουλος Διευθυντής Ερευνών Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Ecole Normale Superieure, Παρίσι