Περί δουλείας και ελευθερίας του ανθρώπου

Η συζήτηση περί προσώπου σημάδεψε τη σκέψη του 20ού αιώνα. Φιλόσοφοι, θεολόγοι, κοινωνιολόγοι, καλλιτέχνες, λογοτέχνες, πολιτικοί ενεπλάκησαν στη συζήτηση περί προσώπου, ενώ στη Γαλλία εμφανίστηκε ο όρος περσοναλισμός. Ξεχωριστή θέση μέσα σε όλη αυτή την προσωπολογία καταλαμβάνει το έργο του φιλοσόφου Νικολάι Μπερντιάγιεφ και το ανά χείρας βιβλίο. Στις σελίδες αυτού του δοκιμίου περσοναλιστικής φιλοσοφίας, όπως το αποκαλεί ο συγγραφέας, η σκέψη περί προσώπου αναπτύσσεται σε όλα τα δυνατά πεδία: θεολογία, ανθρωπολογία, φιλοσοφική οντολογία και γνωσιολογία, ηθική και κοινωνικοπολιτική σκέψη, φιλοσοφική ιστορία. Εντυπωσιάζεται κανείς αν αναλογιστεί το εύρος των γνώσεων και των ενδιαφερόντων αυτού του Ρώσου φιλοσόφου, ενός από τους πιο σημαντικούς, αν όχι του σημαντικότερου Ρώσου φιλοσόφου του 20ού αιώνα. Συνεκτικός ιστός όλων αυτών των γνώσεων είναι η έννοια του προσώπου. Ό,τι είναι το πρόσωπο αποτελεί το γεγονός της ελευθερίας του ανθρώπου, ό,τι αντιδιαστέλλεται στο πρόσωπο υφίσταται ως πειρασμός που οδηγεί στη δουλεία, ενίοτε και εθελοδουλία του ανθρώπου. Συνεπώς, το δοκίμιο αυτό πραγματεύεται την ελευθερία του ανθρώπου ως το κατεξοχήν γνώρισμα της προσωπικής ανθρώπινης ύπαρξης και αντίστοιχα τη δουλεία του ανθρώπου ως τον κατεξοχήν πειρασμό της αποπροσωποποίησης της ανθρώπινης ύπαρξης.