Τα θεμέλια της μεταφυσικής των ηθών

Τα θεμέλια της Μεταφυσικής των ηθών είναι το πρώτο έργο του Καντ που ασχολείται αποκλειστικά με ηθικά προβλήματα. Το κύριο ερώτημα, που τίθεται και απαντάται σ’ αυτό το έργο, έχει ως εξής: Πάνω σε ποια θεμέλια μπορεί να βασιστεί μια ηθική αποτίμηση των ανθρώπινων πράξεων; Με ποια κριτήρια θα θεωρήσουμε μια πράξη ως ηθική ή ανήθικη; Από τη σχετικότητα που επικρατεί στις εκάστοτε ηθικές πράξεις και στις τρέχουσες ηθικές αξίες ο Καντ απομακρύνεται ριζικά, αποποιούμενος την εμπειρική γνώση ως ενδεχόμενο ηθικό κριτήριο. Ακριβώς επειδή κάθε ηθικό πρότυπο και κάθε ηθική αξία έχουν χρονικά και τοπικά περιορισμένο βεληνεκές, δεν μπορούν να ισχύσουν ως θεμέλια. Οφείλουν αντίθετα να ανακαλυφτούν εκείνα τα ηθικά αξιώματα, που ισχύουν απόλυτα και διυποκειμενικά (για κάθε άνθρωπο). Ο απόλυτος ηθικός νόμος, στον οποίο καταλήγει ο Καντ, δεν παραβλέπει ότι κατά το πλείστο οι πράξεις μας υπακούουν σε ατομικά συμφέροντα, σε αισθησιακές ροπές και γενικά στον πόθο για ευτυχία. Ο ηθικός νόμος προϋποθέτει αυτές τις υποκειμενικές τάσεις και θέτει ως κριτήριο την ενδεχόμενη διυποκειμενική τους εγκυρότητα· πρόκειται για μια γενναία συνάρτηση του ατομικού με το καθολικό συμφέρον.