Ιστορία της κινέζικης φιλοσοφίας. Τόμος πρώτος

Με την ιστορία της Κινέζικης φιλοσοφίας ολοκληρώνεται η προσπάθεια του συγγραφέα Δημήτρη Κ. Βελισσαρόπουλου, που είχε στόχο να δώσει στους Έλληνες αναγνώστες μια συστηματική εικόνα της γένεσης και της εξέλιξης του ανατολικού στοχασμού από τα αρχαιότερα χρόνια ως σήμερα. Ήδη πριν από έξι χρόνια κυκλοφόρησε η Ιστορία της Ινδικής φιλοσοφίας που συνάντησε πραγματικά μεγάλο ενδιαφέρον εκ μέρους του αναγνωστικού κοινού και ήδη κυκλοφόρησε σε δεύτερη έκδοση. Η Ινδία και η Κίνα θεωρούνται το λίκνο του στοχασμού της Άπω Ανατολής, όπως ακριβώς και η Ελλάδα είναι το λίκνο του ρωμαϊκού, και στη συνέχεια του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Όσα φιλοσοφικά ρεύματα δημιουργήθηκαν στις υπόλοιπες ασιατικές χώρες, έχουν τις βάσεις τους είτε στην ινδική, είτε στην κινέζικη φιλοσοφία, εκτός μερικών πολύ λιγότερο σημαντικών εξαιρέσεων. Ο συγγραφέας Δ.Κ. Βελισσαρόπουλος αποσκοπεί στην πλήρωση του σοβαρότατου κενού στην ελληνική βιβλιογραφία σχετικά με τη σκέψη της Ανατολής. Πιστεύει πώς η νέα αυτή γνωριμία θα διευρύνει τους ορίζοντες του έλληνα και μη γλωσσομαθούς αναγνώστη, που θα μπορεί πια να διαπιστώσει συγκεκριμένα και κατ' αντιπαραβολή το πραγματικό νόημα της συμβολής της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στην αποδέσμευση του ανθρώπινου πνεύματος. Ο πρώτος τόμος της Ιστορίας της κινέζικης φιλοσοφίας πραγματεύεται τη γένεση του σινικού στοχασμού τον ενδέκατο π.Χ. αιώνα και την εξελικτική πορεία του ως το δεύτερο π.Χ. αιώνα. Περίοδος δηλαδή μακρότατη, στη διάρκεια της οποίας δημιουργήθηκαν όλες οι κεντρικές φιλοσοφικές ιδέες και καθιερώθηκε οριστικά ο ιδιάζων, και για τον Ευρωπαίο, ίσως εξωτικός, τρόπος διατύπωσης της φιλοσοφικής αλήθειας στην Κίνα. Η κατάτμηση του έργου σε όσο το δυνατόν μικρότερες ενότητες μέσα στις μεγάλες και η προσπάθεια απλούστευσης της γλώσσας -πράγμα δύσκολο, όταν πρόκειται για φιλοσοφικές έννοιες- προκρίθηκαν για να διευκολύνουν την μελέτη του έργου. Από τον δεύτερο τόμο της Ιστορίας της Κινέζικης φιλοσοφίας, θα γίνει αντιληπτή η απροθυμία με την οποία και οι ενθουσιώδεις ακόμη κινέζοι μεταρρυθμιστές του 19ου αιώνα υποχρεώνονταν να παραδεχθούν τη χρησιμότητα, για την πρόοδο της Κίνας, των φιλοσοφικών και πολιτικών ιδεών της Ευρώπης. Θα φανεί ακόμη πόσο δύσκολο τους ήταν να τις προωθήσουν γιατί τούτο προϋπέθετε τη μερική έστω εγκατάλειψη της πεποίθησης ότι η σινική κουλτούρα ήταν η μόνη στον κόσμο· το γεγονός αυτό ανάγκαζε τους στοχαστές να διαστρέφουν τα μηνύματα της κομφουκιανής φιλοσοφίας. Έπρεπε ν' αποδείξουν ότι η δημοκρατία και το συνταγματικό πολίτευμα στο οποίο απέβλεπαν οι μεταρρυθμιστές μπορούσε να θεμελιωθεί και στις γηγενείς ιδέες χωρίς την ανάγκη προσφυγής στις ευρωπαϊκές. Ο αναγνώστης θα δει επίσης ότι ο κομμουνισμός που είχε αρχικά πολεμήσει τον κομφουκιανισμό, τον οποίο στην συνέχεια τελείως καταδίκασε η Μορφωτική επανάσταση, επανέρχεται ήδη σε μια πιο συνετή προσπέλαση του ζητήματος. Απορρίπτει μόνο όσα είναι ομολογουμένως αναχρονιστικά και βλαβερά για την πρόοδο, αλλά δέχεται, μερικά τουλάχιστον, ό,τι πολύτιμο είχε να προσφέρει. Ουσιαστικά η μελέτη εκτείνεται ως το 1911, χρόνο της επανάστασης του Sun Yat-sen. Από κει και πέρα περιορίζεται στην ιστορία της διεισδύσεως των μαρξιστικών ιδεών και των διακυμάνσεων της τοποθέτησης της Νέας Κίνας μεταξύ 1949 και 1981 έναντι στην παραδοσιακή κουλτούρα.