Η φιλοσοφία του πρώιμου χριστιανισμού

Σε αυτό το πρωτότυπο και σύνθετο έργο παρουσιάζεται η φιλοσοφία των σημαντικότερων πρώιμων χριστιανών φιλοσόφων, όπως ο Ιουστίνος, ο Κλήμης, ο Τερτυλλιανός, ο Ωριγένης, ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος Νύσσης κ.ά. Υποστηρίζεται συχνά ότι οι χριστιανοί φιλόσοφοι οικειοποιήθηκαν, προσάρτησαν, ακολούθησαν ή ενσωμάτωσαν πλατωνικές, περιπατητικές ή στωικές απόψεις. Αρκετές μελέτες κάνουν λόγο για την οικειοποίηση του Πλάτωνα από τους χριστιανούς, τη χριστιανική χρήση του Αριστοτέλη ή τον στωικισμό των Πατέρων της Εκκλη­σίας. Αυτή η προσέγγιση όμως είναι απλουστευτική. Οι χριστιανοί στοχαστές δεν οικειο­ποιήθηκαν απλώς προγενέστερους φιλοσόφους, αλλά συνομίλησαν μαζί τους για να δημιούργησαν κάτι νέο: το χριστιανικό δόγμα. Αυτή ακριβώς η προσπάθεια αποτέλεσε το κίνητρο και καθοδήγησε τον διάλογο με την πλατωνική, την αριστοτελική και τη στωική φιλοσοφία. Βασική θέση του βιβλίου είναι ότι οι πρώιμοι χριστιανοί στοχαστές χάραξαν νέες φιλοσοφικές κατευθύνσεις, διατυπώνοντας απόψεις για κρίσιμα φιλοσοφικά ζητήματα τα οποία κατείχαν περίοπτη θέση στη φιλοσοφική σκηνή, τουλάχιστον από τον Πλάτωνα και μετά, όπως οι πρώτες αρχές και το ερώτημα της κοσμογονίας, το ερώτημα για την ανθρώπινη γνώση, το πρόβλημα της ελεύθερης βούλησης, η σχέση ψυχής και σώματος και το ζήτημα της ανθρώπινης ευδαιμονίας. Οι πρώιμοι χριστιανοί στοχαστές μοχθούν για να διατυπώσουν χριστιανικές φιλοσοφικές απόψεις, καθώς οι Γραφές δεν δίνουν απαντήσεις και, συχνά, ούτε καν κατευθύνσεις σχετικά με σημαντικά φιλοσοφικά ερωτήματα. Δημιουργούν έτσι μια ιδιαίτερη φιλοσοφική σχολή σκέψης, τη χριστιανική, η οποία ασφαλώς οφείλει πολλά στις εθνικές σχολές, δεν αποτελεί όμως απλώς μια εκλεκτική οικειοποίηση των απόψεών τους, αλλά εισάγει νέα στοιχεία τόσο σε επίπεδο απόψεων όσο και σε επίπεδο θεμάτων. Ο παρών τόμος είναι οργανωμένος θεματικά. Αρχικά παρουσιάζει τις ιδιαιτερότητες της χριστιανικής φιλοσοφίας και τη φιλοσοφική μεθοδολογία των χριστιανών και κατόπιν εξετάζει καίρια φιλοσοφικά πεδία, τη μεταφυσική, τη λογική και τη γνωσιοθεωρία, το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης, τη σχέση σώματος και ψυχής και την ηθική. Τα ζητήματα αυτά εξετάζονται στο πλαίσιο των πολιτισμικών και ιστορικών χαρακτηριστικών της εποχής, καθώς και των προσώπων της. Η προσπάθεια αυτή αποφέρει πλούσιους καρπούς αποκαλύπτοντας νέες πτυχές της κρίσιμης αυτής φιλοσοφικής περιόδου.