Πραγματισμός

Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα όψιμο έργο του Αμερικανού φιλοσόφου και περιλαμβάνει μια σειρά διαλέξεων που είχε δώσει στη Βοστώνη και στη Νέα Υόρκη. Η σειρά αυτή των διαλέξεων συνοψίζει τη συνεισφορά του Τζαίημς στο φιλοσοφικό ρεύμα του πραγματισμού. Η θεμελιακή υπόθεση που διατρέχει το σύνολο των οκτώ διαλέξεων του βιβλίου είναι ότι το νόημα των ιδεών μας διαπλέκεται άμεσα με τις δυνητικές συνέπειές του. Χωρίς τις τελευταίες οι ιδέες είναι άνευ νοήματος. Ο Τζαίημς φρονεί ότι αυτή είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες για να προσδιορίσουν τις έννοιές τους και να ελέγξουν τις υποθέσεις του, οι οποίες εφόσον έχουν νόημα, καταλήγουν σε επιτυχείς προβλέψεις. Οι υποθέσεις μπορούν να θεωρηθούν αληθείς, εάν λάβουν χώρα τα γεγονότα που προβλέφθηκαν. Από την άλλη, οι περισσότερες μεταφυσικές θεωρίες στερούνται νοήματος, καθώς δεν περιέχουν προβλέψεις ικανές να ελεγχθούν. Οι θεωρίες που έχουν νόημα αποτελούν εργαλεία για να διαχειριστούμε προβλήματα τα οποία προκύπτουν από την εμπειρία. Είναι σαφές ότι ο Τζαίημς δεν αντιτίθεται μονάχα στις ακρότητες του απόλυτου ιδεαλισμού του καιρού του, αλλά σε κάθε ακραία μορφή ορθολογισμού. Ανατρέχοντας στον Τσαρλς Περς αλλά και στον Τζων Ντιούι, περιγράφει την απόκτηση νέων πεποιθήσεων και την ενσωμάτωσή τους στις προηγούμενες ως μια ιδιαιτέρως περίπλοκη διαδικασία, τα χαρακτηριστικά της οποίας κατατείνουν σε μια συνεκτική θεωρία της αλήθειας.