Η πολιτική και ηθική σκέψη του Jacques Derrida

Γράφουν οι: G. Bennington, M. Crepon, M. Deguy, J. Derrida, Ch. Ramond. P.-Y. Quiviger, Γ. Βέλτσος, Στ. Βιρβιδάκης, Γ. Γιαννακόπουλος, Γ. Δαρεμάς, Δ. Δημηρούλης, Κ. Ηροδότου, Σπ. Καλτσάς, Ι. Κουμασίδης, Τ. Κουμπής, Θ. Λάγιος, Απ. Λαμπρόπουλος, Μ. Λάμπρου, Γκ. Μαγγίνη, Σπ. Μακρής, Αρ. Μπαλτάς, Β. Μπιτσώρης, Μ. Πάγκαλος, Π. Σ. Παπαδόπουλος, Γ. Παπαθεοδώρου, Τζ. Παπαλεξίου, Κ. Β. Πρώιμος, Ευτ. Πυροβολάκης, Χ. Ράπτης, Μ. Ρήγου, Στ. Ροζάνης, Γ. Στάμος, Θ. Τσακαλάκης, Β. Τσακίρη, Ε. Φιλιππάκη, Λ. Φιλίππου Ο παρών τόμος περιλαμβάνει σαράντα κείμενα (τρία του ίδιου του Jacques Derrida) από διαφορετικά επιστημονικά πεδία (φιλοσοφία, πολιτική θεωρία, ψυχανάλυση, αρχιτεκτονική, λογοτεχνία κ.λπ.), τα οποία καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεματικών που άπτονται της ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας του Derrida, όπως δημοκρατία, σχέσεις μαρξισμού και αποδόμησης, δίκαιο, φιλοξενία, δώρο, συγχώρηση, δικαιοσύνη, απόφαση, ευθύνη, ηθική και ζώα κ.ά. Αυτό που χαρακτηρίζει σε σημαντικό βαθμό την πολιτική και ηθική σκέψη του Derrida αφορά το πώς οφείλουμε να σκεφτούμε πολιτικά ή ηθικά το(ν) άλλο ως "μοναδικά" άλλο, επέκεινα κάθε απόπειρας ιδιοποίησής του. Η ντερριντιανή αποδόμηση, η οποία εμφορείται από ένα επιτακτικό αίτημα δικαιοσύνης απέναντι στον ενικό άλλο, αποτελεί μια ατελεύτητη προσπάθεια διάνοιξης μιας οδού προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία στο άλλο να μπορέσει να "έλθει", να "συμβεί", είτε πρόκειται για το "άλλο" της φιλοσοφίας, είτε για τον "άλλο" άνθρωπο, είτε για το ζώο ως "άλλο", είτε, εντέλει, για ένα "άλλο" μέλλον. Η επικαιρότητα της σκέψης του Derrida δεν απορρέει μόνο από την πρωτοτυπία της, τον ριζοσπαστικό της χαρακτήρα και το στοχαστικό της βάθος, αλλά και από το γεγονός ότι κάθε φορά εκκινεί από συγκεκριμένα κοινωνικοπολιτικά πλαίσια. Για παράδειγμα, ο Derrida εμπλέκεται τόσο σε μια γενεαλογικού τύπου ανάλυση της ιστορίας της έννοιας "φιλοξενία" όσο και σε μια εξέταση των παραδοξοτήτων ή των αποριών της, προκειμένου να αναφερθεί κριτικά στην αυξανόμενη εχθρότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων προς τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με μια σειρά από άλλες έννοιες (π.χ. συγχώρηση, δώρο, μαρτυρία, φιλία κ.ά.) που ο Derrida ανασύρει από αυτό που περιγράφει ως ευρωπαϊκή ή ελληνο-ρωμαιο-αβρααμική "κληρονομιά". Σ' αυτή την "ευρωπαϊκή κληρονομιά" ανήκει και η ιδέα της δημοκρατίας, η οποία, ωστόσο, στο πλαίσιο της κληρονομιάς αυτής, ποτέ "δεν υπήρξε με τρόπο ικανοποιητικό, και [άρα] απομένει να έλθει". Όχι, όμως, ως πραγμάτωση μιας ιδεώδους μορφής πολιτικοκοινωνικής τάξης πραγμάτων, αλλά ως μια αδιάκοπη, ατελεύτητη διαδικασία χειραφέτησης, καθώς και συμπερίληψης του "άλλου", επέκεινα της "ιδιότητας του πολίτη" και των συναφών αποκλεισμών του έθνους-κράτους.