Ο Λούκατς και ο Σταλινισμός

Ο Γκέοργκ Λούκατς, πέρ' από τη σπουδαία συμβολή του στην ιστορία των ιδεών, υπήρξε η εμβληματική εκείνη μορφή στην οποία συνοψίστηκε κατά κάποιον τρόπο η μοίρα των στοχαστών μιας άλλης εποχής, όταν το αξίωμα του Αριστοτέλη περί του ανθρώπου ως "ζώου πολιτικού" επαληθευόταν πειστικότερα απ' ό,τι στη δική μας εποχή, η οποία έχει προ πολλού εναποθέσει την πολιτική δραστηριότητα στους image makers και στους χορηγούς των ΜΜΕ. Ο Λούκατς ανήκει στην ομάδα εκείνων των στοχαστών που δεν αποποιήθηκαν τη "στράτευση του πνεύματος", παρά το κόστος και τους κινδύνους που συνόδευσαν πάντοτε τη "στράτευση" των φιλοσόφων - από τον Πλάτωνα έως τον Χάιντεγγερ. Στο κείμενο που μεταφράζουμε θα παρακολουθήσουμε την ιδεολογική οδύσσεια του Λούκατς, η οποία, όπως την αφηγείται ο Μίκαελ Λαίβυ, φάνηκε να καταλήγει κάποτε στην Ιθάκη της νεότητάς του - πέρ' από τις Συμπληγάδες "των δύο συστημάτων που θριάμβευσαν κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο: τον σταλινισμό και τον "αμερικάνικο τρόπο ζωής'". Βέβαια, ο Λούκατς δεν έζησε ώς την παρούσα φάση της "παγκοσμιοποίησης" για να διαπιστώσει τη συνταύτιση των δύο "συστημάτων" σε ένα και μοναδικό, την πλήρη συγχώνευση της Σκύλλας του σταλινισμού με τη Χάρυβδη της χρηματιστικής μονοκρατορίας. Ο ωμός, ακατέργαστος σταλινισμός, παρά το γεγονός ότι από καιρό βρίσκεται (επί θεωρητικού επιπέδου) στα απόβλητα της ιστορίας, επανεμφανίζεται (μιλάμε τώρα για τη χώρα μας) ως ένα είδος ιδεολογικού παλαιοημερολογιτισμού απελπισμένων ανθρώπων, αποπροσανατολισμένων, χαμένων ψυχών που παραδέρνουν μέσα στα αδιέξοδα της οσημέραι εντεινόμενης πολιτικής αναποτελεσματικότητας και ανυποληψίας. Αυτός ο φαντασματικός "σταλινισμός" βρίσκει πρόσφορο έδαφος όχι μόνο στους κόλπους του εκφυλισμένου πλέον "κομμουνιστικού" κόμματος, αλλά, απροσδοκήτως πλην ευλόγως, και στον πυρήνα, στη βαθύτερη σκέψη του "συστήματος": Σε πονήματα νεόκοπων "αντικειμενικών" μελετητών και "αναθεωρητών" της νεώτερης ιστορίας, εντός και εκτός πανεπιστημίου, οι οποίοι αναδεικνύουν και αξιοποιούν (αντιστρέφοντας ενίοτε τα ιδεολογικά πρόσημα) τον παρελθόντα σταλινισμό ως άλλοθι του παρόντος αντικομμουνισμού (τους). Και μπορούν να προβαίνουν σε τέτοιου είδους "αναθεωρητικές" λαθροχειρίες επειδή ακριβώς έχουν ως άτυπους συμμαχητές, συνεταίρους ή συμπαίκτες τα θλιβερά εγγόνια και δισέγγονα του Στάλιν -είτε πρόκειται για τους σημερινούς "κομμουνιστές" οι οποίοι τελούν ανά τακτικά διαστήματα το τελετουργικό της "επαναστατικής γυμναστικής" τους κραδαίνοντας και μαγαρίζοντας σύμβολα και λάβαρα που δεν τους ανήκουν, είτε πρόκειται για αυτομαστιγούμενους πρώην αριστερούς που σπεύδουν να προλάβουνε το τραίνο της "προόδου" ενώνοντας τη μίζερη θρηνωδία τους με τη θριαμβεύουσα χορωδία του "προοδευτικού" αντικομμουνισμού. (από το σημείωμα του μεταφραστή)