Πλωτίνος: Προς μια οντολογία του τρόπου

Η πλωτινική οντολογία δεν είναι οντολογία του "τι" αλλά του "πως". Αυτό εξηγεί την εικονολατρεία του Πλωτίνου, την περιγραφικότητα αλλά και την ποιητικότητά του. Όσο ρωτάμε "τι είναι το Εν" ή "τι είναι ο Νους", θα λαμβάνουμε από το πλωτινικό έργο παραπλανητικές και αντιφατικές απαντήσεις. "Πώς είναι το Εν" ή "πώς είναι ο Νους" επιτρέπουν, αντίθετα, απαντήσεις που μας φέρνουν κοντύτερα σε ό,τι θέλησε ο Πλωτίνος να πει με τις Εννεάδες του. Η οντολογία του "πως" μπορεί να έχει το μειονέκτημα ότι δίνει το προβάδισμα στην περιγραφή του πραγματικού έναντι της αποδείξεώς του -χαρακτηριστικό που είναι άλλωστε κοινό για ολόκληρη την αρχαία ελληνική φιλοσοφία που αποτελεί μια φιλοσοφία ρεαλιστική-, ταυτοχρόνως, όμως, έχει το πλεονέκτημα ότι προσπάθησε να κατανοήσει εκείνο (το Εν) που ενώ δεν είναι κάτι είναι όμως έτσι ώστε να είναι παντού. Η πλωτινική οντολογία του τρόπου δεν αντιμάχεται την πλατωνικο-αριστοτελική οντολογία της ουσίας αλλά τη συμπληρώνει. Αντί να θεωρεί τα όντα προτεθημένα και να περιορίζεται στη διερεύνηση των οντολογικών σχέσεων μεταξύ προτεθημένων όντων, η πλωτινική Οντολογία του τρόπου εμβαθύνει στη διερεύνηση του ζητήματος της παραγωγής των όντων και συγκεκριμένα της παραγωγής του ενός από το άλλο. Η πλωτινική οντολογία αναλαμβάνει το παραδοσιακό φιλοσοφικό πρόβλημα των σχέσεων θεού και κόσμου, μόνο που προτίθεται να το αντιμετωπίσει με ριζικότερο τρόπο ανάγοντας το πώς της παραγωγής στο πώς του είναι τόσο του θεού όσο και του κόσμου.