Από την οντολογία των προσωκρατικών στον αγνωστικισμό του Γοργία

Στην ιστορία της φιλοσοφίας οι μελετητές μιλούν για "στροφή" της φιλοσοφίας τον 5ο αι. π.Χ. "από την φύση στον άνθρωπο". Ο Ξενοφών μάς πληροφορεί ότι ο Σωκράτης εν αντιθέσει προς τους προσωκρατικούς φιλοσόφους "περί των ανθρωπείων αεί διελέγετο" (Απομνημονεύματα Α', 16). Αλλά και ο Αριστοτέλης στα ΜτΦ Μ4, 1078β17 μάς λέγει ότι πρώτος ο Σωκράτης πραγματεύεται ζητήματα ηθικής φιλοσοφίας ("περί τάς ηθικάς αρχάς"), ένα γεγονός που και ο Κικέρονας το διετύπωσε ως εξής: "Socrates autem primus philosοphiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit" (Tusc. 5, 10). Αυτή η "στροφή" έγινε μέσω του σχετικισμού και του αγνωστικισμού των Σοφιστών, όπως είναι του Γοργία. Πώς, όμως, εκφράσθηκε αυτός ο Γοργίειος και εν γένει ο σοφιστικός αγνωστικισμός; Το Α μέρος του βιβλίου, μάς εξηγεί "πώς" και "γιατί" ο αγνωστικισμός του Γοργία, στην περί του μη όντος πραγματεία του, εκφράζεται με κριτικά σχόλια του Λεοντίνου Σοφιστή προς τις "αντιφατικές" οντολογικές θεωρίες των Ελεατών και των Ατομικών. Ο Γοργίας συνεχίζει την κριτική του και στην γνωστική δύναμη της νόησης (νοείν) και των αισθήσεων, οι οποίες κατά γενική ομολογία αποτελούν το επιστημολογικό οπλοστάσιο των Ελεατών και των Ατομικών. Δηλαδή, δεν σχολιάζει μόνο τη διαμάχη Ελεατών-Ατομικών (για ρητορικό, επιδεικτικό ή οιονδήποτε άλλο λόγο). Έχει και μία απλή "ανθρωποκεντρική" γνωσιολογική θεωρία, βασισμένη στην αντιληπτική θεωρία των "απορροών" του δασκάλου του Εμπεδοκλή (Β μέρος). Τέλος, το Γ μέρος του βιβλίου, με αφορμή την "ανθρωποκεντρική" γνωσιολογία του Γοργία και την κριτική του προς την "υλιστική" προσωκρατική οντολογία και γνωσιολογία των Ελεατών και των Ατομικών, εκθέτει - βάσει της διεθνούς έρευνας - την αντίθετη "υλιστική, φυσιοκρατική" γνωσιολογία των Προσωκρατικών εν συνόλω, ώστε να κατανοήσουμε "τι" πράγματι ήταν η "φυσιοκρατική" φιλοσοφία των Προσωκρατικών, προτού τον 5ο αι. πΧ. οι σοφιστές, όπως ο Γοργίας, τής εναντιωθούν και την καταστήσουν "ανθρωποκεντρική", "σχετικιστική" και "αγνωστικιστική".