Ιστορικαί διατριβαί

Οι "Διατριβαί" του Κ. Σάθα φέρνουν στο φως α) αίτημα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Μάλτας προς την κυβέρνηση των επαναστατημένων Ελλήνων για παραχώρηση βάσης στην Ελλάδα, β) ένα σχέδιο για τη διανομή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που εκπόνησε ο πρωθυπουργός της Ισπανίας καρδινάλιος Ιούλιος Αλβερόνη (Alberoni) το 1730, και γ) μία έμμετρη βιογραφία του Αλή Πασά των Ιωαννίνων (έως την καταστροφή του Γαρδικίου το 1812) στα ελληνικά από τον τυφλό Αλβανό ποιητή Χατζή Σεχρέτη (γεν. στο Δέλβινο), από χειρόγραφο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη του Ιεροσολυμίτου, που είχε εκδιωχθεί από τη Ρόδο το 1522 και τη Μάλτα το 1798, υπέγραψε στις 10 Ιουλίου 1823 στο Παρίσι, όπου είχε μεταφερθεί η έδρα του, συνθήκη με την ελληνική κυβέρνηση, με την οποία αναγνώριζε την ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους και θα χρηματοδοτούσε τον Αγώνα του με τέσσερα εκατομμύρια φράγκα, και εις αντάλλαγμα τού παραχωρούντο από την ελληνική κυβέρνηση οι νήσοι Οινούσες και η Σύρος "εις τελείαν ιδιοκτησίαν και κυριαρχίαν" για την προσωρινή παραμονή του μέχρι να απελευθερωθεί η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Αστυπάλαια, όπου επρόκειτο να εγκαθιδρυθεί οριστικά. Για διαφόρους λόγους το δάνειο δεν πραγματοποιήθηκε και η συμμαχία αυτή έμεινε στα χαρτιά. Ωστόσο, σημειωτέον ότι τα πρώτα ελληνικά νομίσματα, οι αργυροί φοίνικες του Καποδίστρια, κόπηκαν στο νομισματοκοπείο του εκδιωχθέντος Τάγματος του Αγίου Ιωάννη, το οποίο αγοράστηκε στη Μάλτα αντί του ευτελούς ποσού των εκατό αγγλικών λιρών και μεταφέρθηκε στην Αίγινα το 1828.