Ιστορία του νέου ελληνισμού

Μετά την κατάληψη της Κρήτης (1669), κανένα σημάδι στον ορίζοντα δεν φαίνεται να εξαγγέλλει στους σκλαβωμένους Έλληνες την προσδοκώμενη αυγή· έτσι συνεχίζουν την δύσκολη και μονότονη ζωή τους. Οι μόνες διέξοδοι που τους απομένουν είναι η σκληρή εγκαρτέρηση που τους οδηγεί προς την απομόνωση, την αποκτήνωση και την βαρβαρότητα, η φυγή ή η εξωμοσία. Πραγματικά οι συνεχείς πειρασμοί, οι καταπιέσεις και τα αισθήματα μειονεξίας κάμπτουν το ηθικό πολλών και το παράδειγμά τους παρασύρει και ομάδες ολόκληρες προς τον εξισλαμισμό (ιδίως σε περιοχές απομονωμένες και ανάστατες, όπως η Ήπειρος, η Μακεδονία, ο Πόντος, η Κύπρος και η Κρήτη), ενώ άλλοι κυνηγημένοι από την βία και την ανέχεια φεύγουν και ζητούν μακριά, στο εξωτερικό ή στο εσωτερικό, καλύτερους όρους ζωής. [...] (από την εισαγωγή του τόμου)