Τέχνη και ιστορική συνείδηση στην Ελλάδα του 19ου αιώνα

Οι εικόνες των πατέρων του ελληνικού εθνικού κράτους και των γεγονότων της Ελληνικής Επανάστασης είναι παντού. Εικονογραφούν την ιστορική φαντασία μας, δίνουν χρώμα και μορφή στη συλλογική υπερηφάνεια μας, σφυρηλατούν τις ταυτοτικές βεβαιότητές μας. Τις θεωρούμε τόσο γνώριμες και οικείες, ώστε αμελούμε να τις ρωτήσουμε· να μάθουμε τα μικρά και μεγάλα μυστικά τους, να ανακαλύψουμε τον κόσμο στον οποίο γεννήθηκαν και έζησαν –όπως και τις πολλές ζωές που έζησαν μετέπειτα και εξακολουθούν να ζουν σήμερα. Οι εικόνες όμως δεν έχουν μόνο ιστορία. Έχουν και ιστορικότητα. Ο συγγραφέας προσεγγίζει τα καλλιτεχνικά έργα του 19ου αιώνα θέτοντας θεμελιώδη ερωτήματα, όπως: Πώς έβλεπαν οι Έλληνες τον εαυτό τους στην ιστορία; Ποια επίδραση άσκησε στην αυτοεικόνα τους η ματιά των ξένων; Ποιον ρόλο πίστευαν ότι θα διαδραματίσουν στη νέα εποχή; Πώς ήθελαν να τους θυμούνται οι μελλοντικές γενιές του έθνους; Αναλύει πίνακες, τοιχογραφίες, σχέδια και χαρακτικά, αναζητά τις πηγές τους, φωτίζει τις συνθήκες δημιουργίας τους, περιεργάζεται το κοινό τους, διερευνά τα πρόδηλα και λανθάνοντα ιδεολογικά τους μηνύματα και συζητά την επίδραση που άσκησαν στη συλλογική αντίληψη και μνήμη. Προκειμένου να ιχνηλατήσει τις προβολές της ιστορικής συνείδησης και κουλτούρας στο κοινωνικό πεδίο, περιδιαβάζει στη νεκρόπολη της Αθήνας, την οποία εκλαμβάνει ως μια ιστορική ουτοπία όπου το νεωτερικό παρόν συναντά ιδεαλιστικά το προγονικό παρελθόν, υποστασιοποιώντας μια αδιατάρακτη αιωνιότητα. Τέλος, δομεί ένα σύγχρονο παιδαγωγικό πλαίσιο προσέγγισης των ιστορικών εικόνων και καταθέτει ιδέες για την αξιοποίησή τους στην τυπική εκπαίδευση και στα μουσεία.