Εικόνες

Οι "Εικόνες" γράφτηκαν στις αρχές του 3ου μ.Χ. αιώνα, από τον Φιλόστρατο, φημισμένο σοφιστή από τη Λήμνο. Γεννημένος γύρω στα 190 μ.Χ., ο Φιλόστρατος εντάσσεται στο χώρο της Δεύτερης Σοφιστικής, ενός από τα δυναμικότερα πνευματικά κινήματα της Ύστερης Αρχαιότητας. Οι εκπρόσωποι της, ευρυμαθείς διανοούμενοι και δεινοί ρήτορες, προβάλλουν στη διδασκαλία τους τη σχέση τους με το κλασικό παρελθόν, διαχειριζόμενοι με άνεση την πλούσια φιλολογική και μυθολογική ελληνορωμαϊκή παράδοση. Μετέχουν έτσι σε μια νέα "Χρυσή Εποχή" πνευματικής άνθησης, που συμβαδίζει με την ακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τα κείμενα των "Εικόνων" αποτελούν περιγραφές ζωγραφικών πινάκων ή τοιχογραφιών, βγαλμένων από την κλασική παράδοση και συνδυασμένων από τη δημιουργική φαντασία του συγγραφέα τους. Οι ευφάνταστες αυτές περιγραφές -"εκφράσεις", όπως έγιναν γνωστές στην Ύστερη Αρχαιότητα- επιχειρούν να αναστήσουν μέσω του λόγου τη χαμένη (ή φανταστική) εικόνα. Τα εκφραστικά μέσα, οι παραπληρωματικές πληροφορίες που αξιοποιεί ο δάσκαλος προς όφελος των ακροατών του, η κομψή τεχνική και η επιτηδευμένη αφέλεια που επιστρατεύει, δεν βοηθούν απλώς τον αποδέκτη των κειμένων του να κατανοήσει τα συγκεκριμένα ζωγραφικά έργα· για τον Φιλόστρατο, η ζωγραφική τέχνη είναι μίμησις του πραγματικού, και η έκφρασις αποτελεί την πύλη εισόδου στο πολιτισμικό σύμπαν που αυτή η τέχνη εκπροσωπεί. Παρά τον εξωστρεφή και θεατρικό χαρακτήρα τους, οι "Εικόνες" γεννήθηκαν μέσα από μια διαδικασία εσωτερίκευσης του περιβάλλοντος κόσμου και οικειοποίησης της κλασικής κληρονομιάς. Το βλέμμα του σοφιστή στρέφεται -με διερευνητική διάθεση αλλά και αυτοπεποίθηση- προς τα μνημεία του κλασικού παρελθόντος, επιχειρώντας να προσδιορίσει τη σχέση του με αυτό το παρελθόν, ως προνομιούχος γνώστης της αρχαίας παράδοσης, αλλά και ως πνευματική μορφή του καιρού του.