Για τον συνομιλητή

Όσον αφορά την άνθηση του 19ου αιώνα, πρέπει να παραδεχτούμε την άμεση εξάρτησή της από τη ναπολεόντεια εποποιία, που ανέβασε σημαντικά τις μετοχές της προσωπικότητας στην Ιστορία και, μέσω του Μπαλζάκ και του Σταντάλ, εμπλούτισε το έδαφος για όλο το γαλλικό και ευρωπαϊκό μυθιστόρημα. Η τυπική βιογραφία του κατακτητή και τυχεράκια Βοναπάρτη σκορπίστηκε από τον Μπαλζάκ σε δεκάδες λεγόμενα "μυθιστορήματα της επιτυχίας" ("roman de reussite"), όπου το κύριο κινητήριο θέμα δεν είναι ο έρωτας, αλλά η καριέρα, δηλαδή η επιδίωξη να ανέβει κανείς από τα κατώτερα, από τα μεσαία κοινωνικά στρώματα, στα ανώτερα. Το μεγαλύτερο γεγονός του 19ου αιώνα, η παρισινή Κομμούνα, μέχρι και σήμερα δε βρήκε μιαν αρκετά πειστική απεικόνιση στο μυθιστόρημα, και ακόμα και μέχρι σήμερα το βιβλίο του Λισσαγκαραί, ένα απλό χρονικό, παραμένει το ένα και μοναδικό πραγματικό Μυθιστόρημα της παρισινής Κομμούνας. Είναι σαφές ότι, από τη στιγμή που μπήκαμε στην περίοδο των ισχυρών κοινωνικών κινημάτων, των μαζικών οργανωμένων δράσεων, όταν η ταξική πάλη γίνεται μοναδικό αληθινό και ευρέως αναγνωρισμένο γεγονός, οι μετοχές της προσωπικότητας στην Ιστορία πέφτουν στη συνείδηση των συγχρόνων και μαζί τους πέφτει η επιρροή και η δύναμη του μυθιστορήματος, για το οποίο ο ευρέως αναγνωρισμένος ρόλος της προσωπικότητας στην Ιστορία αποτελεί μανόμετρο, που δείχνει την πίεση της κοινωνικής ατμόσφαιρας.