Περί της Ειρήνης. Β' Φιλιππικός. Περί Αλοννήσου. Περί των εν Χερρονήσω

Οι τέσσερις λόγοι που περιλαμβάνονται στο δεύτερο τόμο του δημόσιου ρητορικού έργου του Δημοσθένη της σειράς "Αρχαίοι συγγραφείς" των εκδόσεων "Ζήτρος" ανήκουν στην περίοδο της "κατ' επίφαση ειρήνης" (346-340) και αντανακλούν έντονες πολιτικές ζυμώσεις αλλά και την εξέλιξη της πολιτικής φυσιογνωμίας του ρήτορα. Στον Περί ειρήνης ο Δημοσθένης υπερασπίζεται τη διατήρηση της συνθήκης του Φιλοκράτη, επειδή η κατάλυσή της τη δεδομένη στιγμή είναι ασύμφορη και πολιτικά επικίνδυνη για την πόλη. Επιδεικνύοντας ωριμότητα υπερασπίζεται μια ρεαλιστική για την περίσταση πολιτική και καλεί τους συμπολίτες του να αντιμετωπίσουν με ψυχραιμία μια δυσμενή κατάσταση, όντας ταυτόχρονα σίγουρος ότι απλώς αναβάλλεται η τελική αναμέτρηση μεταξύ των δύο αντιπάλων. Ο Β΄ Φιλιππικός εγκαινιάζει τη δεύτερη ομάδα των αντιφιλιππικών λόγων του Δημοσθένη. Εδώ ο ρήτορας, μολονότι εκκινεί από συγκεκριμένες αιτιάσεις του Φιλίππου εναντίον των Αθηναίων, αναπτύσσει δύο βασικούς άξονες της πολιτικής του: αποκαλύπτει τα σχέδια και τα κίνητρα της ολοένα αναπτυσσόμενης και απειλητικής για την Αθήνα δραστηριότητας του Φιλίππου στη νότια Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα εξαπολύει σφοδρή επίθεση εναντίον των εσωτερικών του αντιπάλων και κυρίως του Αισχίνη αναφορικά με το περιεχόμενο και τις συνθήκες σύναψης της συνθήκης. Ο Περί Αλοννήσου δεν ανήκει στον Δημοσθένη, αλλά ανήκει στην εποχή του και γράφτηκε από κάποιον από τους πολιτικούς του φίλους, πιθανότατα τον Ηγήσιππο, γι' αυτό και περιλαμβάνεται στη σειρά των λόγων του ρήτορα. Ο λόγος αυτός μας παρέχει πληροφορίες για τη διπλωματική δραστηριότητα της εποχής αλλά και τη δυνατότητα να συγκρίνουμε τη ρητορική του Δημοσθένη με αυτή ενός ομοϊδεάτη του. Ο Περί των εν Χερρονήσω είναι ένας από τους ωραιότερους λόγους του Δημοσθένη. Εδώ ο ρήτορας καταφέρνει να μετασχηματίσει ένα συγκεκριμένο ζήτημα (την ανάκληση του στρατηγού Διοπείθη από τη Θράκη κατ' απαίτηση του Φιλίππου) σε συνολικό πολιτικό πρόβλημα. Στα τρία αριστοτεχνικά δομημένα μέρη του λόγου αναπτύσσεται το θρακικό ζήτημα, περιγράφεται με μεγάλη ψυχολογική διεισδυτικότητα η πολιτική συμπεριφορά των Αθηναίων και στηλιτεύεται και πάλι η στάση των πολιτικών του αντιπάλων, σε αντίστιξη αυτή τη φορά με τον ορισμό του χρηστού πολίτη, έργο του οποίου είναι να συμβουλεύει πάντα το βέλτιστο και το συμφέρον και όχι το ευχάριστο και το εύκολο, ορισμός που αντανακλά δεξιοτεχνικά τη δική του πολιτική συμπεριφορά.