Η αθέατη πλευρά της ιστορίας

Ἀπὸ τοὺς πανάρχαιους χρόνους ὁ Ἑλληνισμὸς σημείωσε πολιτισμικὰ μιὰ κίνηση ἐκκρεμοῦς ἀνάμεσα στὶς ἀνατολικὲς καὶ τίς δυτικὲς ἀκτὲς τοῦ Αἰγαίου. Ἐως καὶ τὸν 5ο π.Χ. αἰῶνα στὶς δύο ὄχθες τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὑπερέχει ἡ Ἰωνία, ἀλλὰ οἱ Μηδικοὶ πόλεμοι προκαλοῦν τὴ μεγάλη ἀκμὴ τῆς κυρίως Ἑλλάδος καὶ ἡ Ἰωνικὴ Ἑλλὰς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐπισκιάζεται. Μὲ τὸ τέλος τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου ὁλόκληρος ὁ Ἑλληνισμὸς, ἀνατολικὸς καὶ δυτικός, παθαίνει κάθετη καθίζηση ἕως ὅτου παρουσιαστεῖ ὁ “ἀνίκητος παῖς”, ὅπως τὸν χαρακτήρισε ἡ Πυθία, ὁ Ἀλέξανδρος, ποῦ συμμορφώνεται μὲ τὴ συμβουλὴ τοῦ πατρὸς του: “Ἀλέξανδρε! Ζήτει σαυτῷ βασιλείαν ἴσης, Μακεδονία οὐ σὲ χωρεῖ”, καὶ προκαλεῖ ἕνα καταπληκτικὸ φαινόμενο. Ἀκολουθῶντας τὴ μυθικὴ πορεία τοῦ θεοῦ Διονύσου ἐκτείνει τόσο πολὺ τὸν Ἑλληνισμὸ, ὡς τὴ Βακτριανή, ἕως τοὺς Ἰνδούς, ὥστε ἀποκενώνει τὴν Ἑλλάδα ἀπὸ κάθε σχεδὸν δύναμη καὶ μεταφέρει τὸν πολιτισμὸ της καὶ τὰ κέντρα δραστηριότητος της σὲ ὅλη τὴν Ἐγγὺς Ἀνατολή. Καθὼς ἡ ἱστορικὴ πορεία τοῦ Ἡμιθέου σταματᾷ στὴ Βαβυλῶνα, φαίνεται τὸ ἀνήριθμο γέλασμα τῶν ἑλληνικῶν κυμάτων τοῦ Αἰγαίου νὰ μὴν ἔχει πιὰ ἐπίκεντρο. Ὁ Ἀλέξανδρος δὲν θὰ ἐπιστρέψει καὶ ἡ Πέλλα δὲν θὰ διαδεχθεῖ τὴν Ἀθήνα. Τὴν διαδέχθηκαν ἡ Πέργαμος, ἡ Ἀντιόχεια, ἡ Ἀλεξάνδρεια, κι ἔτσι τὸ ἐκκρεμές κλίνει πάλι πρὸς τὴν Ἀνατολὴ καὶ ὁ Ἑλληνισμὸς παίρνει πάλι μιὰν ἰωνικὴ ὄψη, τὴν ὁποία θὰ διατηρήσει μὲ τὴ ρωμαϊκὴ κατάκτηση. Ἡ Μακεδονικὴ κατάκτηση τῆς Ἀνατολῆς δὲν ὑπῆρξε ἕνα παροδικὸ φαινόμενο, ἀλλὰ ἀπετέλεσε τὴν ἀπαρχὴ τοῦ ἐξελληνισμοῦ τοῦ κόσμου. Ἀριθμητικὰ ἐλάχιστοι καὶ πολιτικὰ ἀδύναμοι οἱ Ἕλληνες, ἀπεδείχθησαν ἰσχυρότατο πολιτισμικὸ στοιχεῖο, φύραμα ποὺ προκάλεσε γύρω του ποικιλότατες ζυμώσεις καὶ ἐμβολίασε κάθε στοιχεῖο τὸ ὁποῖο ἦλθε σὲ ἐπαφὴ μαζί του. Κατέκτησε τὴν Περσικὴ Αὐτοκρατορία καὶ ἐξελλήνισε τὴ Ρωμαϊκὴ καὶ ἡ Ἑλλάς, ἐνῷ κατακτήθηκε, κατέκτησε τὸν άγριο νικητή καὶ εἰσήγαγε τίς τέχνες στὸ ἀγροτικὸ Λάτιο, ὅπως διαπιστώνει ὁ Ὁράτιος. Ἐμπνευστὴς κι δημιουργὸς αὐτῆς τῆς μεγαλειώδους πορείας τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὁ Ἀλέξανδρος, ὁ Ἡμίθεος ποὺ ἐπέλεξαν οἱ θεοί.