Μεγάλη Αικατερίνη

Όταν έμαθε το θάνατο της αυτοκράτειρας, ο πρίγκιπας ντε Λίνι φώναξε: "Η Μεγάλη Αικατερίνη (ελπίζω πως η Ευρώπη θα επικυρώσει αυτό το όνομα που της έδωσα), η Μεγάλη Αικατερίνη δεν υπάρχει πια. Είναι φρικτές αυτές οι λέξεις! Έσβησε το πιο λαμπρό άστρο που φώτισε το ημισφαίριό μας". Αυτός ο επικήδειος δεν προσθέτει τίποτα στην αίγλη της νεκρής. Σε όλη της τη ζωή η Μεγάλη Αικατερίνη δούλεψε για τη δική της δόξα. Στην πραγματικότητα, από πόλεμο σε πόλεμο, από κατάκτηση σε κατάκτηση, μεγάλωνε αυτή η ίδια. Αυτός ο βράχος θέλησης έχει περίπλοκη υφή. Οι ευγενικές φιλελεύθερες ιδέες της δεν την εμπόδισαν να κάνει χειρότερη τη δουλοπαροικία, μοιράζοντας τη γη και τους αγρότες στους υπηρέτες του θρόνου της ή του κρεβατιού της. Στις ερωτικές σχέσεις της δειχνόταν σεμνότυφη στα λόγια και ξέφρενη στις πράξεις. Στα μάτια της οι άντρες ήταν όργανα ηδονής. Διάλεγε νέους, ωραίους, δυνατούς, και αν γινόταν, όχι πολύ ανόητους. Γι' αυτήν η ζωή ανάγεται πάντα σε σχέση δυνάμεων ανάμεσα στα άτομα. Οι αδύνατοι πρέπει να εξαφανίζονται. Το μέλλον ανήκει στους φιλόδοξους, τους παράφορους, τους πεισματάρηδες, τους αρσενικούς. Ωστόσο, αυτοί οι αρσενικοί μπορούν να έχουν την εξωτερική γοητευτική μορφή μιας γυναίκας. Η ίδια δεν είναι η απόδειξη; Τι εκτιμούσε στον κόσμο; Το γέλιο, τα βιβλία, τους άντρες, τα ζώα, τα δέντρα, τα παιδιά! Τίποτε όμως από αυτά δεν την απομάκρυνε ποτέ από την πολιτική. Μανιώδης στη δουλειά. Και, ταυτόχρονα, κόλακας. Μικρή Γερμανίδα πριγκίπισσα, θέλησε να ενσαρκώσει τη Ρωσία, αυτή που δεν είχε ούτε μια σταγόνα ρώσικο αίμα στις φλέβες της. Κι αυτό το τιτάνιο έργο είναι ίσως το μεγαλύτερό της επίτευγμα.