Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Αθήνα (1870-1908)

Στα ελληνικά σχολεία δεν διδάσκεται ο τιτάνειος πνευματικός αγώνας των αλύτρωτων Ρωμηών του β΄ ημ. του 19ου αιώνος, απογόνων των "αυτηκόων" και "αυτοπτών" μαρτύρων του ανατολικού ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Οι Έλληνες αυτοί ζούσαν την πολυεθνική οθωμανική πραγματικότητα, διατηρώντας την εθνική τους ταυτότητα, χωρίς κραυγές και εθνικιστικές εξάρσεις, γιατί στόχευαν στην ενότητα και ισομοιρία όλων των λαών της Ανατολής. Για τους Έλληνες Μικρασιάτες Μεγάλη Ιδέα ήταν η αποκάλυψη της ιστορικής αληθείας και η ως εκ τούτου πρωτοκαθεδρία (όχι κυριαρχία) της αμιγούς Ελληνορθοδόξου Παραδόσεως, που κράτησε, επί αιώνες, το Γένος-Έθνος ζωντανό. Το 1922 ακύρωσε το όραμα της πολιτικής ενώσεως όλων των Ελλήνων υπό το Ελλαδικό Κράτος, δεν μπόρεσε όμως να ακυρώσει τη "Ρωμαίικη Ιδέα", που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα με πίστη, παιδεία και αγάπη στη λαϊκή μας Παράδοση. Οφείλουμε τιμή και δόξα σ' εκείνους που έχυσαν το αίμα τους για την ελευθερία μας. Αφαιρώντας όμως από τη μεσαιωνική και νεώτερη ελληνική ιστορία την πανανθρώπινη δύναμη της Ορθοδοξίας, παραποιούμε την ελληνική πραγματικότητα, αφήνοντας τα Ελληνόπουλα χωρίς προσανατολισμό και χωρίς τη ζωογόνο επαφή με τις ιστορικές τους ρίζες.