Μάο

"Ο Μάο Τσε-τουνγκ, ο άνθρωπος που για δεκαετίες ολόκληρες άσκησε απόλυτη εξουσία στο ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι υπεύθυνος για το θάνατο, και μάλιστα σε περίοδο ειρήνης, 70 εκατομμυρίων ανθρώπων, υπεύθυνος δηλαδή για περισσότερους θανάτους από οποιονδήποτε άλλον ηγέτη του 20ου αιώνα". Η άποψη της Γιούνγκ Τσανγκ και του Τζον Χάλλιντεϋ διαφαίνεται ήδη από την εναρκτήρια πρόταση αυτού του βιβλίου. Δεν πρόκειται δηλαδή για κάποια νέα προσωπογραφία, λίγο ως πολύ αγιογραφική, του Μεγάλου Τιμονιέρη, του οποίου η θεωρητική συνεισφορά -όπως συνοψίζεται στο Κόκκινο Βιβλιαράκι- και η επαναστατική δράση "στην υπηρεσία των μαζών" ενθουσίασαν στο πρόσφατο παρελθόν πολλούς διανοούμενους στη Δύση. Ο Μάο Τσε-τουνγκ δεν υποκινήθηκε ούτε από ιδεαλισμό ούτε από ιδεολογία. Προσχώρησε στον μαρξισμό-λενινισμό πρώτα απ' όλα γιατί η θεωρία αυτή του επέτρεπε να οικειοποιηθεί το τρομερό όργανο εξουσίας που είχε σχεδιάσει ο Λένιν: το ένα και μοναδικό κόμμα. Κυρίαρχος στο κινεζικό κομμουνιστικό κόμμα στα τέλη της δεκαετίας του '30, κι αργότερα, το 1949, σε όλα τα κέντρα αποφάσεων της χώρας του, μετά από έναν φονικό εμφύλιο πόλεμο και με την αποφασιστική στήριξη της Σοβιετικής Ένωσης, ο Μάο εξελίχθηκε σε "υπέρτατο ολοκληρωτικό δεσπότη". Σχεδόν αόρατος, όπως παλαιότερα οι αυτοκράτορες, επέβαλε στον λαό του μια μόνιμη κατάσταση κινητοποίησης οιονεί στρατιωτικής και έναν άχαρο τρόπο διαβίωσης, διακοπτόμενο σποραδικά από εκρήξεις βίας και καταστροφικές καμπάνιες τρόμου. Η τρομοκρατία ήταν γι' αυτόν ένας τρόπος να εκπληρώσει τον κρυφό στόχο του: να κάνει την Κίνα στρατιωτική υπερδύναμη και να γίνει ο ίδιος κυρίαρχος του κόσμου. Η επιδίωξη του ονείρου του προκάλεσε το θάνατο τριάντα οκτώ εκατομμυρίων συμπατριωτών του στη διάρκεια του μεγαλύτερου λιμού που έχει καταγράψει η Ιστορία. Η ανάδειξη αυτής της ουσιαστικής και παραγνωρισμένης πτυχής της ζωής του είναι η κεντρική αποκάλυψη αυτού του βιβλίου, όπως και αρκετές άλλες που συνδέονται με τη Μεγάλη Πορεία, με τις σχέσεις του με τον Στάλιν, με την επιπόλαιη και συνάμα αυταρχική συμπεριφορά του προς τις διαδοχικές συζύγους του, τα παιδιά και τις ερωμένες του. Καρπός δεκαετούς έρευνας, κατά κύριο λόγο σε αρχεία απόρρητα μέχρι πρότινος, και πλούσιο σε ανέκδοτες μαρτυρίες το βιβλίο διαβάζεται ταυτόχρονα σαν αφήγημα φρίκης και σαν εγχειρίδιο πολιτικής φιλοσοφίας. Το πεπρωμένο του Μάο εικονογραφεί με τον καλύτερο τρόπο τον ωμό αφορισμό του Λιν Μπιάο, του ανθρώπου που υπήρξε για καιρό συνένοχός του προτού μεταβληθεί σε θύμα του: "Πολιτική εξουσία είναι η εξουσία τού να καταπιέζεις τους άλλους".