Σύγχρονα ψέματα και αρχαίες αλήθειες

Σύγχρονα ψέματα: ο καθένας μας θα μπορούσε να απαριθμήσει αρκετά, όχι όμως τα σχετικά με το «τι είναι το Είναι;». Αρχαίες αλήθειες: μήπως τις αναγνωρίζουμε αλλά δυσκολευόμαστε να τις παραδεχτούμε ή τις αγνοούμε εντελώς; Με το βιβλίο της Σύγχρονα Ψέματα και Αρχαίες Αλήθειες, η Μαρία Μαγγιώρου επιχειρεί μια ανάλυση του σήμερα μέσα από το οντολογικό πρίσμα του «επιπέδου-τρόπου ύπαρξης» των τριών πολιτισμικών παραδόσεων της Δύσης: της ελληνικής, της λατινικής και της γερμανικής. Σε συνέχεια του βιβλίου της Λόγος και Αυτονομία, υποστηρίζει ότι το χάσμα που επικρατεί ανάμεσα στις ελληνικές σημασίες και τις δυτικές αξίες είναι απόλυτο, με δεδομένο ότι «ο ελληνικός ανθρωπισμός δεν είναι ιδεώδες αλλά ο τρόπος του να ζεις στο επίπεδο της Αυτό-δημιουργίας. Είναι μια Κοσμολογία-Οντολογία-Ψυχολογία». Απόλυτη θεωρεί και την απουσία πολιτικής σκέψης σε μία εκ των ανωτέρω παραδόσεων, για την οποία αναφέρει ότι νομιμοποιεί, ακούσια, την εξουσία ισχύος που μεθοδεύει ο πραγματισμός-ωφελιμισμός της άλλης. Μέσα από μια συνοπτική ιστορία της Δύσης «στο επίπεδο της θεσμίζουσας κοινωνίας, όχι της θεσμισμένης», παρουσιάζει αυτήν την πολιτική ισχύος ως προσφυγή στη λατινική παράδοση, τεκμηριώνοντας έτσι τόσο το δυτικό κρατικό σύστημα όσο και τη σημερινή φάση όπου, κατά τη γνώμη της, η εξουσία ισχύος περνάει από το κρατικό στο διεθνές επίπεδο και από την πολιτική στην αγορά. Η ελληνική ιδιαιτερότητα εξηγείται από την επιλογή της τρίτης μεταξύ των τριών μόνο δυνατών λύσεων στο πρόβλημα του όντος και, όπως γράφει χαρακτηριστικά: «Παρά τις τόσες ελληνικές λέξεις που περιήλθαν στη λατινική και γερμανική παράδοση όταν έγινε ο δυτικός πολιτισμός, δεν ήταν δυνατόν να υπάρξει σύνθεση ελληνικής και δυτικής οντολογίας μόνο και μόνο για το γεγονός ότι δεν υπάρχει ελληνική σημασία για την “πραγματικότητα’’». Καθώς ολοκλήρωσα το διάβασμα αυτής της τόσο πρωτότυπης μελέτης, είμαι γεμάτος σοβαρούς προβληματισμούς. Χρήστος Βλ. Γκόρτσος Καθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου