Η πολιτισμική μνήμη

Με τον όρο 'πολιτισμική μνήμη', που εισήγαγε ο αιγυπτιολόγος Jan Assmann, δεν εννοούμε την ανάμνηση πρόσφατων γεγονότων, αλλά τις παραδόσεις που μεταβιβάζονται προφορικά ή γραπτά στα μέλη μιας κοινότητας. Με βάση παλαιότερες θεωρίες για τη συλλογική μνήμη και χρησιμοποιώντας υλικό από την εθνολογία και την ανθρωπολογία, στο κλασικό πλέον θεωρητικό έργο του ο Assmann ερμηνεύει τους μηχανισμούς συγκρότησης και συντήρησης της πολιτισμικής μνήμης και αναδεικνύει τη σημασία των εγγράμματων πολιτισμών και των κανονικών κειμένων για τη διαμόρφωση συλλογικής ταυτότητας. Με βάση το τρίπτυχο ανάμνηση, γραφή και συλλογική ταυτότητα, ο συγγραφέας μελετά την αρχαία Αίγυπτο και τον τρόπο με τον οποίο το ιερατείο διαμόρφωσε την εικόνα για το παρελθόν της και την κοινωνία της, και στη συνέχεια εξετάζει συγκριτικά ανάλογες διεργασίες σε δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους: το αρχαίο Ισραήλ και τις ελληνικές πόλεις. Αμέσως μετά την πρώτη του έκδοση, το βιβλίο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και άσκησε βαθιά επίδραση στον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών, καθώς διαφωτίζει, προβληματίζει και δίνει ερεθίσματα για σκέψη, όχι μόνο για την κατανόηση ιστορικών δεδομένων, αλλά και, ευρύτερα, για τον τρόπο με τον οποίο η ιστορική μνήμη επηρεάζει τη ζωή μας.