Το τέλος της αυθεντίας

Μία κρίση νομιμοποίησης άνευ προηγουμένου συνταράζει τους εκπαιδευτικούς θεσμούς. Απίσχνανση του σχολείου όσον αφορά την αποστολή του να μεταδίδει γνώσεις και αξίες, άνοδος του ατομικισμού στην οικογενειακή ζωή,εντεινόμενος προβληματισμός για το ρόλο του γονέα: ασφαλώς, ποτέ τα σημεία αναφοράς και τα πρότυπα βάσει των οποίων οι ενήλικες, σε κάθε εποχή, ασκούν τα καθήκοντά τους έναντι των παιδιών δεν έγιναν αντικείμενο τόσων αμφιβολιών ή ανησυχιών για ό,τι μπορεί ακόμα να επιφυλάσσει το μέλλον -και, συγχρόνως, τέτοιας νοσταλγίας για ένα παρελθόν τόσο πιο εξωραϊσμένο όσο περισσότερο απομακρύνεται από μας. Παράλληλα, ποτέ επίσης η εικόνα της παιδικής ηλικίας δεν έμοιαζε τόσο αινιγματική: ανάμεσα στο κακοποιημένο και το αγιοποιημένο παιδί, πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε μια εικόνα για το σύγχρονο παιδί που να είναι απαλλαγμένη από τις πλάνες του παρελθόντος αλλά και από ορισμένες υπερβολές του παρόντος; Πώς να μην παρασυρθεί κανείς και να θεωρήσει ότι κάτι χάθηκε από τα οικογενειακά σημεία αναφοράς των προηγούμενων γενεών και ότι, προκειμένου να τα ξαναβρούμε, θα ήταν σκόπιμη η επιστροφή στις παλαιές μεθόδους; Στην περίπτωση αυτή, σπεύδουμε να επικαλεστούμε μια παλιά ρήση του Durkheim: "Η ελευθερία είναι κόρη της καλώς εννοούμενης αυθεντίας". Αντί να αναρωτιόμαστε για τις συγκεκριμένες και, εν τέλει, νέες συνθήκες υπό τις οποίες θα μπορούσε σήμερα η αυθεντία να είναι "καλώς εννοούμενη", αρκούμαστε στο να επισημαίνουμε ότι μία κρίση αυθεντίας διέτρεξε όλο τον 20ό αιώνα με αποκορύφωμα τον Μάη του '68. Με την ίδια λογική, χαρακτηρίζουμε ως παιδαριώδες και αφελές το σλόγκαν του '68, σύμφωνα με το οποίο "απαγορεύεται το απαγορεύειν", και νομίζουμε ότι έτσι ξεμπερδεύουμε με την ανάλυση μιας κατάστασης στην οποία, καταπώς φαίνεται, οι γονείς και οι δάσκαλοι δεν σκέφτονται πλέον παρά μόνο πώς θα προστατέψουν τα δικαιώματα των παιδιών, χωρίς να ακούνε αυτό που στην πραγματικότητα τους ζητάνε τα ίδια τα παιδιά: τάξη και πειθαρχία. Σύμφωνα με μια δεύτερη οπτική, απεναντίας, το παρελθόν δεν μπορεί να εκληφθεί ως πρότυπο, αναγνωρίζεται πως ό,τι επιτεύχθηκε τις τελευταίες αυτές γενιές σε θέματα ελευθεριών δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί: υποστηρίζεται, ωστόσο, η υιοθέτηση από τους ενήλικες (και γενικότερα από τα πρόσωπα ή τους θεσμούς που επιφορτίζονται με τη μία ή την άλλη μορφή αυθεντίας) μιας συμπεριφοράς για την οποία όλοι συμφωνούν ότι μένει ακόμα να προσδιοριστεί, αλλά θα έπρεπε να είναι μια αναθεωρημένη ή μετασχηματισμένη εκδοχή της αλλοτινής αυθεντίας.