10 και μία δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων: Οι διαιρετικές τομές στην Ελλάδα την περίοδο 1910-2017

Στη νέα σειρά μελετών του ο Θανάσης Διαμαντόπουλος ερμηνεύει και αναλύει τις διαιρετικές τομές που σφράγισαν και διαπέρασαν την πολιτική ζωή της χώρας, κατά τη διάρκεια των 11 δεκαετιών από το κίνημα στο Γουδί μέχρι σήμερα. Σε 11 τεύχη - καθένα εκ των οποίων μελετά και από μια δεκαετία - καταγράφεται η σύγχρονη πολιτική ιστορία από την οπτική των μειζόνων πολιτικών και παραταξιακών διαιρέσεων, εξετάζοντας το κοινωνικό, ιδεολογικό και ψυχολογικό υπόστρωμα των πολιτικών αντιπαραθέσεων που προσδιόρισαν κάθε δεκαετία της πολιτικής ζωής της χώρας και του εθνικού δημόσιου βίου γενικότερα. Το παρόν πρώτο τεύχος θέτει στη διάθεση των αναγνωστών την κρίσιμη δεκαετία του 1910 που σφραγίστηκε από την καταλυτική και κυρίαρχη παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου, την ανορθωτική ώθηση που έδωσε στην ελληνική κοινωνία και την κοινωνικοπολιτική πόλωση που προκάλεσε, που μετεξελίχθηκε στη συνέχεια σε Εθνικό Διχασμό. Ο βενιζελικός εθνικισμός, στοχεύοντας σε μια ανασημασιοδότηση της παραδοσιακής Μεγάλης Ιδέας, προσέβλεπε σε διαμόρφωση ισχυρών οικονομικών συμμαχιών και αλληλεξαρτήσεων, σε αναζήτηση νέων αγορών - αν όχι ζωνών επιρροής, στην οικονομική αξιοποίηση των οποίων θα μετείχε η χώρα μας- και σε διαμεσολαβητικό ρόλο της Ελλάδας ανάμεσα στην ανεπτυγμένη Δύση και την πλούσια σε πρώτες ύλες Ανατολή. Ο αντιβενιζελικός, αντίθετα, στόχευε πρωτίστως στην -συμβολικού εν πολλοίς χαρακτήρα- αναζωογόνηση των παραδοσιακών ζωτικών μύθων της φυλής, στα συλλογικά της απωθημένα, στη λυτρωτική επίλυση των εκκρεμοτήτων του ελληνισμού με την Ιστορία και τις ήττες του. Στα μάτια των βενιζελικών οι κωνσταντινικοί φάνταζαν -όχι ως γερμανόφιλοι, αλλά- ως γερμανόδουλοι. Και, αντίστοιχα στα μάτια των κωνσταντινικών, οι βενιζελικοί ως αγγλόδουλοι και αγγλοϋποκινούμενοι. Η χώρα είχε επομένως χωριστεί σε δύο παρατάξεις, κάθε μια εκ των οποίων εθεωρείτο από τους αντιπάλους της ως παράταξη προδοτών. Η δεκαετία του 1910 τέλειωσε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο να είναι το άμωμο και άσπιλο ίνδαλμα της μιας παράταξης και η εωσφορική έκφραση του κακού για τους οπαδούς της άλλης. Ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα για όσους ενδιαφέρονται να κατανοήσουν τις ρίζες και τις εκφάνσεις των πολιτικών διαιρέσεων που διαπέρασαν την ελληνική κοινωνία, από την προ της έκρηξης του Εθνικού Διχασμού περίοδο μέχρι τις ημέρες μας.