Κριτική ιστορία της υπεραριστεράς

Η υπεραριστερά εκτείνεται από τους αριστερούς και συµβουλιακούς κομμουνιστές των αρχών του 20ού αιώνα μέχρι και την Καταστασιακή Διεθνή, συμπεριλαμβάνοντας τη γερµανοολλανδική αλλά και την ιταλική κομμουνιστική αριστερά, την οµάδα-περιοδικό Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα, τον ελευθεριακό κομμουνισμό του Noir et Rouge και πληθώρα ομάδων και εντύπων που απηχούσαν ή απηχούν ακόμα αυτές τις επιρροές. Για την υπεραριστερά η επανάσταση και ο κομμουνισμός ήταν η απελευθέρωση της εργασίας και η επιβεβαίωση του προλεταριάτου ως κυρίαρχης τάξης. Ωστόσο, ασκούσε κριτική σε όλες τις απτές μεσολαβήσεις που συνόδευαν την ενίσχυση του προλεταριάτου στο εσωτερικό του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής (συνδικάτα, μαζικά κόμματα, κοινοβουλευτισμός), όσο κι αν αυτές οι μεσολαβήσεις θεμελίωναν τη δυνατότητα για την επιβεβαίωση της τάξης. H υπεραριστερά κατέληγε στον μυστικισμό μιας αναλλοίωτα επαναστατικής φύσης του προλεταριάτου, η οποία θα εκδηλωνόταν και θα εξασφάλιζε την επιτυχία της επανάστασης αρκεί να µην εμποδιζόταν από την εξωτερική παρέμβαση των γραφειοκρατικών μηχανισμών και της αστικής ιδεολογίας. Η ανάλυση της εμπειρίας του επαναστατικού κύματος του 1917–23 και των γεγονότων του μεσοπολέμου δείχνει ότι η επιβεβαίωση της τάξης και η ανάδειξή της σε κυρίαρχη τάξη είναι αντίφαση εν κινήσει. Η υπεραριστερά ώθησε την κριτική μέχρι ένα όριο που –μαζί µε την εποχή της– δεν μπόρεσε να ξεπεράσει. Η νέα εποχή που άνοιξε μετά την ήττα των κινημάτων των δεκαετιών ’60-’70 γνώρισε και τη βαθμιαία θεωρητική υπέρβαση της υπεραριστεράς, ιδίως µε τη θεωρία της κομμουνιστικοποίησης: η επανάσταση δεν μπορεί να είναι άλλο από κατάργηση του κεφαλαίου και άρα και του ίδιου του προλεταριάτου. Η παρούσα μετάφραση του βιβλίου του Roland Simon και των εκδόσεων Senonevero Histoire critique de l’ultragauche αποτελεί την πρώτη έκδοση του βιβλίου σε άλλη γλώσσα πέρα από τα γαλλικά. Πολύ περισσότερο από μια επιγραμματική ιστορία τού (σε μεγάλο βαθμό άγνωστου στην Ελλάδα) χώρου της υπεραριστεράς, το βιβλίο παρέχει μια επαρκή εικόνα για τη θεωρητική προσέγγιση του περιοδικού Théorie Communiste και γενικότερα για τις καταβολές του σύγχρονου ρεύματος της κομμουνιστικοποίησης. Σε οποιεσδήποτε ορισμένες πτυχές της θεωρητικής οπτικής αυτής και αν διαφωνεί κανείς, δεν παύει κατά την άποψή μας να παραμένει στην αιχμή της θεωρίας για την ταξική πάλη και την επανάσταση σήμερα. Τα τέσσερα κεφάλαια του βιβλίου που αποτελούν και την πρώτη γαλλική έκδοση προέρχονται από παρουσιάσεις του συγγραφέα στο πλαίσιο ανοικτών εκδηλώσεων που απομαγνητοφωνήθηκαν και κυκλοφόρησαν πρώτα σαν μπροσούρες από τη συλλογικότητα των Chemins non tracés (Αχαρτογράφητες Διαδρομές) της Αβινιόν. Ο εκτενής πρόλογος και επίλογος αποτελούν κείμενα του συγγραφέα που έχουν δημοσιευτεί από το περιοδικό Théorie Communiste και συνοδεύουν τη δεύτερη γαλλική έκδοση. Όλα τα μέρη του βιβλίου έχουν μια σχετική αυτοτέλεια και μπορούν να διαβαστούν ανεξάρτητα, αν και ο πρόλογος παρέχει σε μεγάλο βαθμό τις θεωρητικές βάσεις για την ιδιαίτερη ιστορική οπτική του συγγραφέα και του περιοδικού.