Η μεταπολεμική υπερρεαλιστική ποίηση και η ζωγραφική

Ο εικονιστικός χαρακτήρας της γραφής, ως κοινό γνώρισμα σε ορισμένους υπερρεαλιστές ποιητές της μεταπολεμικής περιόδου, έδωσε το έναυσμα να διερευνηθεί η σχέση ποίησης και ζωγραφικής στο σύνολο των Ελλήνων μεταπολεμικών ποιητών που συνδέθηκαν με τον υπερρεαλισμό (Μίλτο Σαχτούρη, Έκτορα Κακναβάτο, Δημήτρη Παπαδίτσα, Νάνο Βαλαωρίτη, Ελένη Βακαλό, Επαμεινώνδα Γονατά, Μάτση Χατζηλαζάρου, Γιώργο Λίκο κ.ά.). Η έρευνα αυτού του φαινομένου επαλήθευσε την υπόθεση εργασίας ότι υπάρχει καταρχήν μια συγγένεια ανάμεσα στην ποιητική των υπερρεαλιστών του μεταπολέμου και στους ζωγραφικούς τρόπους έκφρασης? μια εικαστική αντίληψη και πρακτική γραφής που μας επιτρέπει να κάνουμε λόγο, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, για μια μορφή «ποιητικής ζωγραφικής» ή αλλιώς «ζωγραφισμένης ποίησης». Eρευνητικό ζητούμενο του βιβλίου είναι να μελετηθούν οι ποικίλες πραγματώσεις της σχέσης της ποίησης των Ελλήνων μεταπολεμικών υπερρεαλιστών με τη ζωγραφική στο πλαίσιο της επικοινωνίας, της συναίρεσης των δύο τεχνών. Με αφετηρία αυτό το χαρακτηριστικό προσδιορίζονται τα τυπολογικά γνωρίσματα του εικονοπλαστικού συστήματος της μεταπολεμικής υπερρεαλιστικής ποίησης με μια παράλληλη θεώρηση της υπερρεαλιστικής, ή μοντερνιστικής ευρύτερα, ζωγραφικής. Η έρευνα αναδείχνει επίσης την ελεύθερη κυκλοφορία των ίδιων θεμάτων και ιδεών ανάμεσα στις δύο τέχνες? ακόμη, κοινούς άξονες πάνω στους οποίους οργανώνεται η ποιητική ή ζωγραφική υπερρεαλιστική εικόνα, όπως και κοινούς κώδικες που ενεργοποιούνται στις δύο γλώσσες, την ποιητική και την εικαστική. Από την εξέταση των ποικίλων διακειμενικών σχέσεων της μεταπολεμικής υπερρεαλιστικής ποίησης με τη ζωγραφική επαληθεύεται πολλαπλά η «διαγλωσσική» συνομιλία των δύο τεχνών και μαζί των δημιουργών μεταξύ τους? η επικοινωνία και η αλληλοδιείσδυση ανάμεσα στις δύο εκφραστικές γλώσσες, μέσα από μια διαδικασία «ανοιχτής», χωρίς περιορισμούς και διαχωρισμούς των ειδών, γραφής. Η αναγνώριση μάλιστα του εικαστικού διακειμένου λειτουργεί ως ερμηνευτικό κλειδί τού υπό μελέτη ποιητικού κειμένου, ως καταλύτης της νοηματοδότησής του, πριμοδοτώντας παράλληλα το ρόλο του αναγνώστη-ερμηνευτή, ο οποίος καθίσταται μέτοχος της διαδικασίας παραγωγής του. Η συνδυαστική αξιοποίηση ποιητικού και εικαστικού λόγου στη διδακτική πράξη –πέρα από τη συμβολή της στην αισθητική, ευρύτερα, αγωγή, στη βάση της διακαλλιτεχνικής ενότητας, της ενιαίας, συνθετικής αντίληψης για την τέχνη– παρέχει πρόσθετα επομένως ερείσματα στην πρόσληψη της ποίησης, εμπλουτίζοντας με νέες προοπτικές την ανάλυση-ερμηνεία της.