Ρουμπαγιάτ

Ο Πέρσης ποιητής ψάλλει και παραψάλλει το κρασί. Αλλά όχι όπως οι διάφοροι κρασοπατέρες, οι οποίοι δεν υψούνται πολύ υπεράνω της μετριότητος. Το κρασί είναι, απλούστατα, το σύμβολον του ποιητού, επιζητούντος να πνίξη εις την απόλαυσιν του την μνήμην των ανθρώπινων ματαιοτήτων και αθλιοτήτων και τον σκεπτικισμός και την απαισιοδοξίαν της φιλοσοφίας του. Κωστής Παλαμάς Το μυστήριο του ενθουσιασμού, αν όχι της τρέλας, για τον Καγιάμ οφείλεται στη συμπάθεια που γεννά το έργο με την αφάνταστη ειλικρίνεια και μοναδική καλωσύνη του εξαιρετικού επιστήμονα, που βυθίστηκε -λένε- στη μελέτη σαν τον Πασκάλ, σε εποχή όμως που ήταν τόσες δυσκολίες και "τα όργανα της σκέψης" είτανε και λιγώτερα και όχι τόσο λεπτά Ο αυτοκράτωρ των Περσών ποιητών, ο μεγάλος Ομάρ Καγιάμ, που όταν μεταφράσθη, για πρώτη φορά, στην αγγλική, από τον Φιτζ Τζέραλδ, έκανε να χλωμιάσουν τ' άστρα των κορυφαίων του βρεταννικού λυρισμού· που δημιούργησε μόδα και φρενίτιδα θαυμασμού και αρρώστεια -τον καγιαμισμό- και λέσχες με τα πιο γνωστά φιλολογικά ονόματα του καιρού· που τον παραλλήλισαν με κολοσσούς της τέχνης, με το Σαίξπηρ και με τον Γκαίτε και τον βάλανε απάνω κι από τον Εκκλησιαστή - αυτός ο μεγάλος πεσιμιστής, που ζύγιασε τον κόσμο και τον απάνω και τον κάτω και δε βρήκε άλλη καταφυγή από τον έρωτα και το κρασί, το μεθύσι, το πραγματικό και το μεταφορικό, το διονυσιασμό, σ' όλη τη δραματική σημασία του όρου, δε στάθηκε διόλου άτυχος στην Ελλάδα.