Πειραιάς 1835-1870

Ο Πειραιάς παρομοιάζεται με το Μάντσεστερ ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1870. «Ο επισκεπτόμενος νυν την πρωτεύουσαν του Βασιλείου μετά δεκαπενταετή εξ αυτής απουσίαν», γράφει ο Μανσόλας το 1876, «θέλει βεβαίως εκπλαγή αποβαίνων εις Πειραιά εν τη θέα υψηλών καπνοδόχων αναφαινομένων παρά τον σταθμόν του σιδηροδρόμου...». Το βιομηχανικό αυτό take off αρχίζει ουσιαστικά από το 1860 και θα παίξει ένα ρόλο όχι μόνο στο στάσιμο πεδίο της οικονομίας της χώρας, αλλά και στη σκέψη του 19ου αιώνα, διαλύοντας την ασάφεια γύρω από την έννοια της βιομηχανίας, ασάφεια που βασίλευε επί μακρόν. Ο Πειραιάς του 1870 είναι η πόλη της ατμοκίνητης βιομηχανίας, είναι, στα μάτια των συγχρόνων του, η πόλη στα πρότυπα της αναπτυγμένης Δύσης. Η μελέτη αρχίζει από την ίδρυση του νεώτερου Πειραιά το 1835, λίγα χρόνια μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους και ένα μόλις χρόνο μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσάς του στην Αθήνα.