Το χρήμα στην Ελλάδα, 1821-2001

Τι είναι το χρήμα; Εμπόρευμα ή θεσμός; Ανταλλακτικό μέσο ή μέτρο αξιών; Η αξία ενός νομίσματος οφείλεται στην σπανιότητά του ή στην ζήτησή του; Πώς εισήχθη το χρήμα στο νεαρό ελληνικό κράτος κατά την Επανάσταση του 1821 και πώς εξελίχθηκε μέχρι την αντικατάσταση της δραχμής από το ευρώ; Εκ πρώτης όψεως τα παραπάνω ερωτήματα φαίνεται να εμπίπτουν σε δύο σαφώς ξεχωριστές κατηγορίες: την θεωρητική, με την οποία ασχολούνται κατά κύριο λόγο οι οικονομολόγοι, και την ιστορική. Συνήθως, μελέτες γύρω από το χρήμα εμπίπτουν αποκλειστικά σε μια από τις δύο κατηγορίες: ελάχιστη είναι η ιστορική θεμελίωση μελετών που προέρχονται από οικονομολόγους, ενώ σπανίως οι ιστορικοί χρησιμοποιούν την ιστορική έρευνα για να αξιολογήσουν τις τρέχουσες θεωρίες για το χρήμα. Η μελέτη του Αθανάσιου Μπούνταλη ασχολείται και με τις δύο κατηγορίες ερωτημάτων ταυτοχρόνως: θέτει τις τρέχουσες θεωρητικές απόψεις για το χρήμα σε άμεση αντιπαραβολή με τα εμπειρικά ιστορικά στοιχεία -κυρίως της νεοελληνικής ιστορίας- όπως αυτά προκύπτουν από υπάρχουσες ιστορικές μελέτες, αλλά και από την πρωτογενή έρευνα του συγγραφέα σε αρχεία τραπεζών, ΦΕΚ, αλληλογραφία, πρακτικά συνεδριάσεων της Βουλής και λοιπό πρωτογενές αρχειακό υλικό διαφόρων συλλογών. Υπό μία οπτική, επιχειρεί να εφαρμόσει την επιστημονική μεθοδολογία στην νομισματική ιστορία, υπό την έννοια της συμφωνίας θεωρίας-«πειράματος». Ο συγγραφέας, χημικός ο ίδιος με πολυετή εμπειρία στον χώρο της έρευνας, θέτει αυτό ακριβώς ως στόχο του. Η ιστορική αφήγηση καλύπτει σχεδόν δύο αιώνες νομισματικής ιστορίας καταγράφοντας γεγονότα-σταθμούς, όπως την θεσμοθέτηση του φοίνικα και της δραχμής, την ίδρυση έξι εκδοτικών τραπεζών, τη συμμετοχή στη Λατινική Νομισματική Ένωση (ΛΝΕ), τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο (ΔΟΕ), την Μικρασιατική Καταστροφή, τη γερμανική Κατοχή, την διολίσθηση, την συμμετοχή στην ΟΝΕ και την υιοθέτηση του ευρώ. Των 23 κεφαλαίων της ιστορικής αφήγησης και των συμπερασμάτων προηγείται ένα εισαγωγικό κεφάλαιο στο οποίο αναλύεται το ερμηνευτικό πλαίσιο που υιοθετεί ο συγγραφέας. Μετά την αφήγηση, ακολουθεί ένα κεφάλαιο με ειδικά θέματα νεοελληνικής νομισματικής ιστορίας, που λόγω διαχρονικότητας δεν εμπίπτουν σε μια συγκεκριμένη περιοδολόγηση. Τέλος, παρατίθεται ένα εκτενές παράρτημα με δεκάδες πίνακες και στατιστικό υλικό της νεοελληνικής οικονομικής ιστορίας. Συνολικά δε, στις περίπου 600 σελίδες του πονήματος περιλαμβάνονται 103 πίνακες και περί τις 1200 βιβλιογραφικές πηγές, που φιλοδοξούν να το καταστήσουν έργο αναφοράς για την νεοελληνική νομισματική ιστορία.