Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί

Ο Ίψεν θα δημοσιεύσει το τελευταίο του έργο, "Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί", το 1899. Ο "δραματικός" αυτός "επίλογος", όπως επέλεξε με έναν υπότιτλο να το χαρακτηρίσει, είναι ένα έργο του χρόνου του τέλους. Ο διάσημος γλύπτης Ρούμπεκ, ο οποίος ζει σ' ένα παρόν νεκρό και έναν ορίζοντα που όλο κλείνει, και η Ιρένε, η γυναίκα που επιστρέφει από το παρελθόν, αναρρώνουν σε ένα ιαματικό θέρετρο. Συνδέονται με έναν έρωτα παλιό και ματαιωμένο και μια τεκνογονία πνευματική: το opus magnum του Ρούμπεκ, τον πίνακα με τίτλο "Αναστάσιμη Ημέρα", την έμπνευση για το οποίο του χάρισε η σχεδόν μυστικιστική αφοσίωσή της στο έργο του και η εξιδανικευμένη ομορφιά της. Στο όνομα αυτής της άχραντης ομορφιάς, ο Ρούμπεκ θυσίασε τη γυναίκα στο όνομα της ιδέας, τη ζωή στο όνομα της έμπνευσης. Μετά την πικρή αποχώρησή της, το μεγαλειώδες θαύμα της ανάστασης που τόλμησε να συλλάβει ο ιδεαλισμός της νεότητας κηρύχθηκε πια αδύνατον και η συνείδηση καθηλώθηκε στο επίγειο. Ο Ρούμπεκ και η Ιρένε, αφού ανασκοπήσουν το παρελθόν και τα ερείπια του έρωτά τους, αποφασίζουν να ξανασυναντηθούν. Σε ύψη ορεινά, στο ενδιάμεσο γης και ουρανού. Εκείνη ποθεί τον θάνατο, ενώ εκείνος ποθεί να περιπαίξει το μη αναστρέψιμο του χρόνου: το παρελθόν να νεκραναστηθεί και μ' ένα άκοπο "Λάζαρε, δεύρο έξω" να επιστρέψει. Ο θάνατος τους στις απόκοσμες βουνοκορυφές κάτω από το βάρος μιας χιονοστιβάδας, είναι τιμωρία και λύτρωση, τέλος και αρχή. Είναι μια ένωση γαμήλια, έσχατη και ετεροχρονισμένη, και ένα σμίξιμο με το άπειρο του σύμπαντος. [Ολυμπία Γλυκιώτη]