Από την ήττα στη σιωπή

"Η αντιστασιακή ποίηση εκτείνεται στις δεκαετίες του '40 και του '50, περιλαμβάνει ποιήματα που εντάσσονται σε διαφορετικές τεχνοτροπίες, γράφεται από ποιητές προπολεμικούς και νεώτερους, ποιητές που ανήκουν σχεδόν σε όλο το πολιτικό φάσμα. Μα το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ποίησης γράφεται από αριστερούς, έχει άμεση σχέση με τις κάθε φορά πολιτικές επιλογές, κάποτε προσπαθεί να εκράσει και να "υλοποιήσει" την κομματική γραμμή, απογράφει τις διακυμάνσεις της πολιτικής συνείδησης, εγγράφει με ιδιαίτερους τρόπους τα γεγονότα της περιόδου, είναι η μήτρα από την οποία βγαίνει μια πλειάδα σημαντικών ποιητών. Ο Άγγελος Σικελιανός, η Ρίτα Μπούμη-Παπά, η Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, ο Νίκος Καρβούνης, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Τάκης Σινόπουλος, ο Νίκος Καββαδίας, ο Φώτης Αγγουλές, ο Θανάσης Κωσταβάρας και πολλοί άλλοι, έγραψαν αντιστασιακά ποιήματα. Κάποια προορίζονταν για "άμεση χρήση" στη διάρκεια της Κατοχής, άλλα γράφονται μέχρι και το τέλος του εμφυλίου, προβάλλοντας και υπερασπιζόμενα το δίκιο της Αριστεράς (πάντα με αμυντικό τρόπο...), ενώ ένα σημαντικό μέρος της αντιστασιακής ποίησης γράφεται στα μετεμφυλιακά χρόνια. [...] Ο αντιστασιακός ποιητής συχνά συνομιλεί με τη Φύση, που τη νιώθει "δική του", συμμέτοχο και μάρτυρα των σημαντικών γεγονότων που έζησε, που συνεχίζει να τα ζει, που τα ιστορεί. Η Φύση, άλλοτε συγχωνεύεται με την Ιστορία ή παίρνει τη θέση της, άλλοτε ταυτίζεται με το θείο, ενώ πολύ συχνά ωθείται στο ρόλο της μάνας. Γι αυτό και σε στιγμές που οι (τραυματισμένες) βεβαιότητες κλονίζονται συθέμελα, η προσφυγή στο δεκαπεντασύλλαβο προβάλλει ως η πιο προσιτή σανίδα σωτηρίας. [...]" (απόσπασμα από το κείμενο "Απ' την αντίσταση στην ήττα") "Πότε αρχίζει η ποίηση της ήττας; Προβάλλει ως ιδιαίτερο μόρφωμα στις αρχές της δεκαετίας του '60, με την ποίηση του Κωσταβάρα και του Πατρίκιου; Λίγο νωρίτερα με τον Άρη Αλεξάνδρου; Περιλαμβάνει ή και ιδρύεται από το "Κατά Σαδουκκαίων" (1958) του Μιχάλη Κατσαρού; Ανιχνεύεται ήδη στη δεκαετία του '40, μέσα στο έργο του Αναγνωστάκη; Μήπως η πρώτη εκδήλωσή της διαπιστώνεται τη στιγμή της ιδιό-τροπης αποθέωσης της αντιστασιακής ποίησης, δηλαδή στο "Συμπέρασμα" του "Μπολιβάρ" (1943) του Νίκου Εγγονόπουλου; ["... Έτσι οι κάτοικοι εζήτησαν και, δια καταλλήλων ενεργειών, επέτυχαν την κατεδάφιση του μνημείου"] [...]" (απόσπασμα από το κείμενο "Η ποίηση της ήττας") Όλα τα κείμενα που συγκροτούν τον μικρό αυτό τόμο είναι δημοσιευμένα στα "Ενθέματα" της "Κυριακάτικης Αυγής" και τα περιοδικά "Ο Πολίτης" και "Πλανόδιον", μεταξύ 1998-1999.