Νατάλια Στ.

Ένα «θύμα συνωμοσίας» που φυλακίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα στο κράτος της Σερβίας με άγνωστο το γιατί, για να αποφυλακιστεί τρία χρόνια μετά αφού μέσα στις άθλιες συνθήκες της φυλακής είχε κολλήσει φυματίωση. Το τέχνασμα ήταν γνωστό εκείνη την εποχή προκειμένου να εξαλείψουν σιωπηρά και αποτελεσματικά πολιτικούς αντιπάλους. Αλλά ποια ήταν ακριβώς η «υπόθεση Κραγκούγιεβατς» και γιατί ο Μπόγκνταν Στογιάνοβιτς ήταν θύμα της; Ύστερα από δύο συλλογές διηγημάτων (Από τέρμα σε τέρμα, 2015) και (Εκ των πραγμάτων, 2017) η Ελεάννα Βλάχου, στο τρίτο πεζογραφικό βιβλίο της, χρειάστηκε να υιοθετήσει τη μεγάλη φόρμα της νουβέλας για να απλώσει τα υλικά ενός γρίφου σε πολλαπλούς τόπους και χρόνους: η φιλέρευνη συγγραφέας ταξιδεύει στις παλιές ακόμα πόλεις της Σερβίας αναζητώντας τα σημάδια από το πέρασμα των μητρικών προγόνων της από τη ζωή και την ιστορία. Με την απαλή της γλώσσα χτίζει τις εικόνες, ξανατονίζει τους ήχους και σωματοποιεί τις ατμόσφαιρες και τη ρευστότητα του βαλκανικού τοπίου και των ανθρώπων του. Πού και πού μια φωτογραφία, πιο πολύ σαν σημείωση παρά σαν εικονογράφηση, βεβαιώνει του λόγου το αληθές. Ένα είδος ρομαντισμού είναι οι ρίζες, να αναζητάς τις ρίζες για να ελευθερωθείς από την υπερβολή της βλάστησής τους στο δικό σου σήμερα. Και οι ρίζες μπορούν να είναι βαριές σαν σίδερα ενώ οι μοίρες των ανθρώπων υφαίνονται σαν χνάρια ταξιδιών που μοιάζουν με ρίζες. Στα Βαλκάνια, στην ελληνική τους άκρη, στην κινούμενη οθωμανική άμμο. Κινούμενοι παλαιοί άνθρωποι σε άξονες κινητούς και βίους μη στεκάμενους, κτίρια υπεραιωνόβια, τρένα αργοκίνητα, επιφάνειες νερού δίχως διαφάνεια, καταδύσεις σε αβύσσους περασμένων καιρών: «… πλέαμε αθόρυβα μαγεμένοι από την ανταύγεια που ξεγέλαγε τους νόμους της φύσης διαστέλλοντας το χώρο… Πάνω σε αυτή την αίσθηση μυστηρίου θεμελιώθηκε ο κρυφός μας κόσμος. Ο άλλος στον οποίο βγήκαμε φυσώντας -ύστερα από μια βαθιά ανάσα που μόλις έφτανε για να αναδυθούμε προς το φωτεινό στόμιο της στενής σήραγγας -, ένας κόσμος κυματώδης, θορυβώδης και άτακτος, ποτέ δε θα μάθαινε αυτό που είδαμε. Δε θα το καταλάβαινε.»