Via dolorosa

Η τριλογία της κρίσης έφτασε αισίως στο τέλος της. Ξεκινώντας από την κρίση ως καθολικό φαινόμενο και συνεχίζοντας έπειτα στο θέμα της ανεργίας, οι Εκδόσεις Vakxikon.gr κλείνουν τον κύκλο του 2013 με ένα βιβλίο για την κοινωνική βία. Δεδομένου ότι σε περιόδους κρίσης τα φαινόμενα βίας αυξάνονται, τόσο στις διαπροσωπικές σχέσεις όσο και στο κοινωνικό πεδίο, θεωρήσαμε πως μια προσέγγιση στο συγκεκριμένο θέμα θα αποτελούσε τον πλέον κατάλληλο τίτλο τέλους για τη λογοτεχνική αυτή παρουσίαση των δύσκολων καιρών που βιώνουμε, στην εποχή των μνημονίων. Η ιδέα για το βιβλίο προέκυψε μέσα από μια αρχική συζήτηση μας, σχετικά με την ολοένα αυξανόμενη επιδημία της βίας στη σύγχρονη, ελληνική κοινωνία. Φυσικά η βία πάντα ήταν παρούσα, ωστόσο, κατά την εκτίμησή μας, τα χρόνια της οικονομικής κρίσης έχει πάρει διαστάσεις που ξεπερνούν τη μορφή του κοινωνικού φαινομένου και έχει εξελιχθεί σε ένα μόνιμο καθεστώς σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά ταυτόχρονα και στο κοινωνικοπολιτικό σκηνικό: ειδικά η επανεμφάνιση του φασισμού με υψηλά ποσοστά αποδοχής από τους Έλληνες πολίτες, είναι ένα καθοριστικό στοιχείο που καταδεικνύει ότι η βία πλέον γίνεται αποδεκτή ως μέσο επίλυσης καταστάσεων και όχι ως ακραία συμπεριφορά. Αλλά και η βία στις διαπροσωπικές σχέσεις, η βία κατά των πιο αδύναμων, η κοινωνική βία της ανεργίας και της οικονομικής ανασφάλειας, αποτελούν πλέον μόνιμη συνθήκη. Συζητώντας στη συνέχεια με τον Νέστορα Πουλάκο τις σκέψεις μας, η ιδέα για μια συλλογή διηγημάτων ως ένα είδος χρονικού των ημερών μας, άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Ο τίτλος ήταν μια επιλογή που από την πρώτη στιγμή θεωρήσαμε ότι λειτουργεί και ως λογοπαίγνιο (βία στα ελληνικά και via, ήτοι οδός ή μέσο στα λατινικά, άρα "ο δρόμος της βίας" είναι ένας συνειρμός ταιριαστός με το κλίμα του βιβλίου) αλλά και ως σύμβολο, αφού "η οδός του μαρτυρίου" είναι μια περιγραφή που μπορεί να συμπυκνώσει τα όσα ζούμε σήμερα ατομικά ο καθένας, αλλά και συνολικά ως κοινωνία. Στη "Via Dolorosa" λοιπόν, εξερευνούμε τους τρόπους με τους οποίους η βία αυτή εκφράζεται στην καθημερινότητά μας, με ιστορίες εμπνευσμένες ως επί το πλείστον από την επικαιρότητα, από περιστατικά και καταστάσεις που μας υπενθυμίζουν την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, τα ζωώδη μας ένστικτα και τη φθαρτή μας ύλη. Ως μάρτυρες της βιαιότητας των πενιχρών βαλαντίων αλλά και των πενιχρών μυαλών, δίνουμε το αποτύπωμα της σύγχρονης πραγματικότητας υπό το πρίσμα της λογοτεχνίας, μέσα από έντεκα ιστορίες πόνου. Επειδή πιστεύουμε ότι η λογοτεχνία οφείλει να μιλήσει για εκείνο που όλοι αρνούνται ή κάνουν ότι δεν βλέπουν, "για τον ελέφαντα μέσα στο δωμάτιο", ζητήσαμε από νέους Έλληνες λογοτέχνες των οποίων τη δουλειά εκτιμούμε, να προσεγγίσει ο καθένας μια πτυχή της βίαιης εποχής μας μέσα από ένα διήγημα που θα γράψει για την παρούσα συλλογή. Όπως θα δείτε καθώς θα διαβάζετε τις ιστορίες που εκτυλίσσονται στη Via Dolorosa, οι συμμετέχοντες επέλεξαν ως μέσο κυρίως το ρεαλισμό, αποδίδοντας "φωτογραφίες της βίας" σε διάφορες εκδοχές της, μα επίσης και την πολιτική αλληγορία. Η φτώχεια, ο ρατσισμός, τα ναρκωτικά, η ενδο-οικογενειακή βία, ο κοινωνικός δαρβινισμός, η κρατική καταστολή και ο ψυχολογικός εκβιασμός αποτελούν τη βάση των θεμάτων με τα οποία το βιβλίο αυτό καταπιάνεται, θέματα που θίγονται καθημερινά σε όλο τους το φάσμα, εικόνες ζωντανές μπροστά στα μάτια όλων, σκηνές που προκαλούν αμηχανία και συχνά οδηγούν τους θεατές στο σύνδρομο της στρουθοκαμήλου, ακριβώς προς την αποφυγή του έντονου πόνου που προκαλούν. Φτάνοντας λοιπόν στο τέλος, με την τρίτη αυτή συλλογή διηγημάτων να αποτελεί ίσως το πιο σκληρό κομμάτι της σειράς, οι Εκδόσεις Vakxikon.gr αφήνουν το στίγμα της εποχής μας στα ελληνικά γράμματα με δυνατές φωνές και εικόνες που στοχεύουν σε ένα κοινό με ανοιχτά αφτιά και μάτια, αναγνώστες με γερά στομάχια και ατσάλινα νεύρα. Κυρίως όμως, τα διηγήματα αυτά περιγράφουν το δρόμο του σύγχρονου μαρτυρίου, τον οποίο αντέχουν μόνο οι δυνατές ψυχές. Στο σύνολό της, η συλλογή αυτή είναι μια τοιχογραφία-χρονικό που αφήνουμε σε εκείνους που θα ακολουθήσουν, για να καταλάβουν τι ζήσαμε εμείς. Και ίσως, όπως λέει ο Μπρεχτ, οι μεταγενέστεροι να μας κρίνουν και να μας θυμούνται "με κάποια επιείκεια". Αγγέλα Γαβρίλη Μαρία Κατσοπούλου