Καρναβάλι, μάσκα και μεταμφίεση στη νεοελληνική λογοτεχνία

Σύμφωνα με την πιο αποδεκτή ερμηνεία, η λέξη «καρναβάλι» προέρχεται από το λατινικό carnem levare («απέχω από το κρέας»), καθώς υποδήλωνε το συμπόσιο που γινόταν την τελευταία ημέρα του Καρναβαλιού λίγο πριν αηό την περίοδο αποχής και νηστείας της Σαρακοστής. Το καρναβάλι αποτελεί μέρος ενός κυκλικού δυναμισμού με μυθική σημασία: είναι η κυκλοφορία των πνευμάτων μεταξύ ουρανού, γης και κάτω κόσμου. Το καρναβάλι οδηγεί σε μια μεταφυσική διάσταση που αφορά τον άνθρωπο και το πεπρωμένο του. Την άνοιξη, όταν η γη αρχίζει να εκδηλώνει την ενέργειά της, ο Καρνάβαλος σηματοδοτεί ένα ανοιχτό πέρασμα μεταξύ του κάτω κόσμου και της γης που κατοικείται από τους ζωντανούς. Οι ψυχές, για να μην γίνουν επικίνδυνες, πρέπει να τιμηθούν και γι' αυτόν τον λόγο τους δανείζονται προσωρινά σώματα: πρόκειται για τις μάσκες που συχνά έχουν αποτροπαϊκό νόημα, καθώς το πρόσωπο που τις φοράει παίρνει τα χαρακτηριστικά του «υπερφυσικού» που αναπαρίσταται. Η 500 σελίδων ανθολογία με τίτλο "Καρναβάλι, μάσκα και μεταμφίεση στη νεοελληνική λογοτεχνία" είναι η πρώτη μ' αυτό το θέμα στην ελληνική βιβλιογραφία και περιλαμβάνει ποιήματα, διηγήματα και αποσπάσματα από μυθιστορήματα 140 Ελλήνων ποιητών και πεζογράφων, ξεκινώντας από τον 19ο αιώνα και φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας. Σ' αυτή τη διαδρομή του χρόνου, μέσω των λογοτεχνικών κειμένων, παρατηρούμε την εξέλιξη των καρναβαλικών δρωμένων, των εθίμων, των συνηθειών, των αντιλήψεων καθώς και της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας. «Η λογοτεχνία», όπως σημειώνει ο καθηγητής Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος, «αντιπροσωπεύει την κορυφαία εκδήλωση της δημιουργικότητας του νέου ελληνισμού». Και συνεχίζει λέγοντας ότι «σύμφωνα με τη θεωρία της λογοτεχνίας, ο συγγραφέας όταν δημιουργεί λειτουργεί -συνειδητά ή μη- ως φορέας της συλλογικής συνείδησης. Εκφράζοντας τον εαυτό του, διερμηνεύει ταυτόχρονα την εποχή, τον πολιτισμό, την κοινωνία που τον εξέθρεψε. Μέσα στα πιο προσωπικά βιώματα, ιδέες, αντιλήψεις, βρίσκεται το κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο που τον συνδέει με τους άλλους».