Α. Ρ. Ραγκαβής: ένας "στρατευμένος" στον 19ο αιώνα

Έρωτες, εξωτικές περιπέτειες, ταξίδια, δόλια μυστικά, σκοτεινές συνωμοσίες, συγκρούσεις και ανατροπές, αναγνωρίσεις και αποκαλύψεις, αυτοκτονίες και ρομαντικοί θάνατοι, απογοητεύσεις και ευτυχισμένοι γάμοι: αυτή είναι, αν διαβαστεί σε πρώτο επίπεδο, η πεζογραφία του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή (1809-1892), όπως διαπιστώνει και ο αναγνώστης που θα διαβάσει σ' αυτόν τον τόμο τρεις από τις πιο γνωστές του ιστορίες που έχουν αποδοθεί στη σημερινή γλώσσα ("Λέιλα", "Το χρυσό μαστίγιο", "Γκλουμυμάουθ"). Ωστόσο ο Ραγκαβής, μέσα από τις ιστορίες του, υπηρετεί πολύ έξυπνα ένα κοινωνικό εκσυγχρονιστικό όραμα. Ένα όραμα που συνδυάζει με εμμονή τις ηθικές απαιτήσεις του Διαφωτισμού με την αισθητική του Ρομαντισμού και που, όπως το αποδεικνύει με την εξαιρετική συγκριτική της ανάγνωση η Λίτσα Χατζοπούλου, τον καθιερώνει, σε δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, ως τον πρώτο Έλληνα "στρατευμένο" συγγραφέα. Σ' αυτό το πλαίσιο, από τη σκοπιά της εποχής μας, οι ιστορίες του Ραγκαβή ηχούν σαν προφητική προειδοποίηση. Σε ποιο βαθμό ο κόσμος μας έχει απαλλαγεί από τη δουλεία ή από την παιδική εργασία, σε ποιο βαθμό η εξουσία καθοδηγείται από τη φρόνηση, σε ποιο βαθμό τα δικαιώματα των γυναικών έχουν καταστεί κοινός τόπος; Ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής υπήρξε από τους πρώτους Έλληνες διανοούμενους που αφουγκράστηκε την οικουμενικότητα αυτών των προβλημάτων και αυτό το βιβλίο το αποδεικνύει με συναρπαστικό τρόπο.