Δ. Κ. Βυζάντιος και "Βαβυλωνία": Ερμηνευτικές δοκιμές και μαρτυρία βίου

Ο συγγραφέαs τns "Βαβυλωνίαs" Δημήτριος Χατζηκωνσταντή Ασλάνης -Βυζάντιοs, αγωνιστής, κωμωδιογράφοs, πεζογράφοs, αλλά και αγιογράφοs, απασχόλησε πολύ τουs μελετητές με τιs ποικίλες όψειs των δραστηριοτήτων του. Απασχόλησε ιδιαίτερα τουs ιστορικούs τns λογοτεχνίαs και του θεάτρου, αφού, κυρίως με τn "Βαβυλωνία" αλλά και με τιs άλλεs, λιγότερο γνωστέs σήμερα, κωμωδίες του, αναγνωρίζεται δικαίως ωs έναs από τουs θεμελιωτές τns ελληνικής κωμωδιογραφίας. Ενδιαφέρον όμως για τουs ιστορικούs εξακολουθούν να παρουσιάζουν και οι άλλεs δραστηριότητές του στα ένδοξα και ταραγμένα χρόνια του Αγώνα και τιs πρώτεs δεκαετίες ύπαρξης του Ανεξάρτητου Κράτους, οι δοκιμασίες που υπέστη υπηρετώντας από διάφορεs -θέσειs το αρτιγέννητο ελληνικό διοικητικό σύστημα. Ωστόσο, n ισχνότητα των εξακριβωμένων στοιχείων σ' ό,τι αφορούσε τnν προπαίδεια του συγγραφέα n κάποιες λεπτομέρειες τns σταδιοδρομίαs του και τns εμπλοκής του στουs γραφειοκρατικούs μηχανισμούs, υποχρέωνε τουs μελετητές να καταφεύγουν σε εικασίες, π.χ. ωs προs τα πρότυπα ή τιs επιρροές που σφράγισαν το δημιουργικό του έργο, και σε διάφορεs αυθαίρετεs υποθέσειs ωs προs τιs σχέσεις του με το καθεστώς και τιs περιπέτειες τns σταδιοδρομίαs του. Γι' αυτό είναι ιδιαίτερα πολύτιμη n δέσμη αθησαύριστων στοιχείων, τα τεκμήρια και οι μαρτυρίες που καταθέτει ο Μανόλης Φραγκίσκοs, μελετητής τns ιστορίαs τns παιδείαs και τns πνευματικής ζωή των προ επαναστατικών χρόνων όσο και τns κρίσιμης αυτής περιόδου. Με καινούργιο άπλετο φωτισμό μπορούμε να δούμε καλύτερα όλεs σχεδόν τιs πτυχές τns ζωής και του έργου του Βυζάντιου, να εκτιμήσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τn συμβολή του στnν κωμωδιογραφία αλλά και στnν εκκλησιαστική ζωγραφική, τnν αυστηρότητα και συνέπεια τns συμπεριφοράs του στις δύσκολεs συνθήκες εκείνης τns εποχής. [...] (από τον πρόλογο, Δημήτρης Σπάθης)