Πορείες και σταθμοί

Τα επιμέρους κεφάλαια ενός βιβλίου για το νεοελληνικό θέατρο περιέχουν και αντιπροσωπεύουν ολόκληρο το ταξίδι του νεοελληνικού θεάτρου από τον Χορτάτση ως τον Καμπανέλλη και συμβολίζουν ολόκληρη την πορεία της σκηνικής τέχνης στη χώρα που τη γέννησε, αν και σε χρόνους απόμακρους από το αρχαίο μεγαλείο. Αλλά αυτή η νοητή αναμέτρηση με το παρελθόν δίνει στο εγχείρημα και το σασπένς και κάνει την ενασχόληση με το νεοελληνικό πολιτισμό τόσο μοναδική μέσα στη χορεία των ευρωπαϊκών πολιτισμών. Η πορεία του θεάτρου στην Ελλάδα είναι και η μακρότερη από όλες και μία από τις δυσκολότερες, με στάσεις και στασιμότητες, σταθμούς που μοιάζουν με λήθαργο ή χειμερία νάρκη, με ρήξεις και τομές, καταλήξεις και νέα ξεκινήματα, και είναι, αν θέλετε, ένα διδακτικό παράδειγμα για τη "μεταμοντέρνα" ιστοριογραφία, η οποία δεν βλέπει πια το σύνολο με τους ενοποιητικούς φακούς του εξελικτικισμού, αλλά δίνει έμφαση στις ασυνέχειες και τις διακοπές. Η μεγάλη πορεία είναι μια σειρά από μικρότερες πορείες, πιο περιορισμένες σε χώρο και χρόνο, που ενώνονται σ' ένα επίπεδο ιδεατό.