Ασπασία: Για το παιδί και την όπερα

To βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, είναι μια σύντομη συνάντηση με την Ασπασία Ζέρβα. Μια πρωινή κουβεντούλα, που σφιχταγκαλιασμένη με το άρωμα της στιγμής και του ελληνικού καφέ ξεδιπλώνεται αβίαστα, άλλοτε με οδηγό το χιούμορ κι άλλοτε πάλι με τις θύμησες εκείνες που δεν συμφιλιώθηκαν ποτέ με τη φθορά του χρόνου, γιατί έσμιξαν με το πάθος της δημιουργίας και το βαθύ συναίσθημα του καλλιτέχνη. Είναι ένας αφανέρωτος, ιδιωτικός διάλογος, ανάμεσα στην Ασπασία και τον αναγνώστη, που ζυμώνεται διακριτικά, ακολουθώντας κανόνες επικοινωνίας παρόμοιους με εκείνους που συνδέουν τους θεατές με τον ηθοποιό σ' έναν θεατρικό μονόλογο. Ένα τραπεζάκι καθαρό με δυο καρέκλες, τοποθετημένο στον εξώστη του τουριστικού περιπτέρου του Φρόντζου, στο ρετιρέ της πόλεως των Ιωαννίνων, κολλητά στην ξερολιθιά που οριοθετεί το υπαίθριο θέατρο της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών, είναι το σκηνικό που επέλεξε η ίδια για να μιλήσει για τη ζωή και το έργο της και που εδώ παρουσιάζονται ατόφια, αφτιασίδωτα, αυθεντικά. Τα στοιχεία που δίνει και που αποτελούν ένα μικρό μόνο κομμάτι από την περιπέτεια της ζωής της, δεν επαρκούν ως πρώτη ύλη για την συγγραφή της αυτοβιογραφίας ή των απομνημονευμάτων της. Είναι όμως απαραίτητα και αναγκαία - κι αυτό το γνωρίζει πολύ καλά η Ασπασία και το υιοθετεί - για να καθαρίσει η εικόνα και να φανεί το μονοπάτι που ακολούθησε σεμνά, η πρωτοπόρα για την ελληνική πραγματικότητα Συμφωνική Ορχήστρα Νέων "Τσακάλωφ" (ΣΟΝΤ), μέχρι να φτάσει στην καταξίωση. Η ΣΟΝΤ, είναι η συμφωνική ορχήστρα φαινόμενο, που γεννήθηκε από Ηπειρωτόπουλα και "μεγάλωσε" με μοχλούς το ταλέντο, την εργατικότητα και την σωστή καθοδήγηση που έτυχε από τη δημιουργό και τους υποστηρικτές της, σε μια εποχή που το εβδομήντα σχεδόν τοις εκατό του πληθυσμού της Ηπείρου δεν κατείχε απολυτήριο γυμνασίου και η μουσική του παιδεία σε επιστημονικό επίπεδο ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η ΣΟΝΤ, για να εδραιωθεί και να καταξιωθεί, χρειάστηκε να κάνει πολλές υπερβάσεις. Η μεγαλύτερη όμως όλων, ήταν να τολμήσει να διεκδικήσει την καταξίωση και την εδραίωσή της στο εξωτερικό. Έξω από τα σύνορα της... μικρής μας, σύγχρονης Ελλάδας. Έπρεπε να διακριθεί, να βραβευθεί, να αναγνωρισθεί και να προκαλέσει τον θαυμασμό των Ολλανδών, των Ισπανών, των Γάλλων, των Γερμανών κ.α. ανεπτυγμένων πολιτισμικά εθνών ανά τον κόσμο, για να τραβήξει εν τέλει την προσοχή των αρμοδίων του ελληνικού υπουργείου πολιτισμού, που όμως, παρά τα κολακευτικά τους λόγια και τις ατέρμονες υποσχέσεις τους, αποδείχθηκε στην πράξη πως είχαν εμφανώς... άλλες προτεραιότητες. Ούτε όμως η ηγεσία και οι αρχές του τόπου μας, υπουργοί, βουλευτές, πνευματικός κόσμος, Δημοτικές αρχές κ.λ.π. κατόρθωσαν να αξιολογήσουν, να συνεργαστούν και να εκμεταλλευτούν αυτό το φαινόμενο που έφερε το όνομα ΣΟΝΤ, για να απαιτήσουν από την κεντρική εξουσία την δημιουργία των υποδομών, που θα έδιναν στην πόλη μας και πάλι την αίγλη της πρωτοπόρου στον πολιτισμό και θα την απελευθέρωναν από την απομόνωση και το σύνδρομο της μικρής εσωστρεφούς κοινωνίας. Κάπου εκεί, η σύντομη συνάντηση με την Ασπασία τελειώνει. Τα νερά της Παμβώτιδας, χαμηλά, πίσω από τις πολεμίστρες της Ακρόπολης του Κάστρου, φαίνονται ήρεμα. Όχι όμως για πολύ ακόμα, ένα αεράκι απλώνεται από την μεριά του κωπηλατηρίου, από το σημείο που σε παγκόσμια πρωτοτυπία, παρουσιάστηκε πάνω σε πλωτή κατασκευή, η υπερπαραγωγή "Η Λίμνη των Κύκνων" και ακούστηκαν τα Γιάννενα στα πέρατα του κόσμου. Γιάννης Β. Δεβελέγκας