Νηπτική θεματική του Δ' αιώνα

Αντικείμενο της μελέτης μας είναι η νηπτική ορολογία και θεματική του δ΄ αιώνα. Η έξοδος της Εκκλησίας από την υγρή και βαριά ατμόσφαιρα των κατακομβών της έδωσε επιτέλους τη δυνατότητα ευρύτερης ανάπτυξης και καλλιέργειας του θεολογικού λόγου. Δίπλα στη δογματική θεολογία που αναπτύσσεται πια ραγδαία εξαιτίας της φοβερής κρίσης του αρειανισμού και άλλων αιρέσεων, το μεγάλο και εντυπωσιακό ρεύμα του μοναχισμού της Ανατολής προκαλεί την κοσμογονικής σημασίας εμφάνιση της νηπτικής γραμματείας. Από το έργο του Μ. Αθανασίου "Βίος και Πολιτεία του οσίου Αντωνίου" (357), το οποίο εμφύσησε σε πλήθη ανθρώπων τον ενθουσιώδη πόθο για την αναχωρητική ζωή της ερήμου, μέχρι το αριστουργηματικό σε θεολογική και ποιητική πνοή νηπτικό κείμενο του Γρηγορίου Νύσσης "Εξήγησις εις το Άσμα των Ασμάτων" (τέλη του δ΄ αιώνα) η νηπτική ορολογία και θεματική γνωρίζει τη δική της ανάπτυξη και πορεία. [...] (απόσπασμα από την εισαγωγή του βιβλίου)