Ιερά Μονή Δοχειαρίου Αγίου Όρους

Η Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, μέσω του Εργαστηρίου της Οικοδομικής, εκπόνησε από το 1996 ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα υπό την επιστημονική ευθύνη του Καθηγητή Παναγιώτη Τουλιάτου. Αντικείμενο του προγράμματος ήταν η αναγνώριση και μελέτη ενός από τα δύο μεγαλύτερα καθολικά του Αγίου Όρους, αυτού της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου. Το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα είχε διεπιστημονικό χαρακτήρα και εκπονήθηκε σε συνεργασία με τις Σχολές Πολιτικών Μηχανικών και Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών του ΕΜΠ. Ένα πολύτιμο και μοναδικό σύνολο μεγάλης ιστορικής, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής αξίας αποτελούν τα μικρά και μεγάλα θρησκευτικά συγκροτήματα του Αγίου Όρους. Τα συγκροτήματα αυτά, βεβαρημένα με προσθήκες, νέες φορτίσεις και τη φθορά του χρόνου δια μέσου των αιώνων, απαιτούν διεπιστημονική προσέγγιση, αναγνώριση της αρχιτεκτονικής δομής τους και της στατικής τους επάρκειας και κατά περίπτωση ιδιαίτερες επεμβάσεις. Στο πλαίσιο της έρευνας, πραγματοποιήθηκε αναλυτική τοπογραφική και αρχιτεκτονική τεκμηρίωση του κτιριακού συγκροτήματος. Επίσης, πραγματοποιήθηκε εκτενής κατασκευαστική ανάλυση, μέσω της οποίας αποκαλύφθηκαν πολύτιμες, εν πολλοίς άγνωστες, λεπτομέρειες της κατασκευής του που περιγράφονται στον τόμο αυτό. Η προστασία και διατήρηση ενός σημαντικού κτιρίου ή συνόλου πολιτιστικής κληρονομιάς στηρίζεται, πριν απ' όλα, στη συστηματική και αναλυτική αρχιτεκτονική τεκμηρίωση του. Αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για οποιαδήποτε περαιτέρω επέμβαση αποκατάστασης. Η ανάδειξη ή η επανάχρηση, όταν αυτό είναι απαραίτητο, αποτελεί μεγάλη πρόκληση για το μελετητή αρχιτέκτονα. Η πρόκληση αυτή είναι συνυφασμένη με την πορεία του μνημείου μέσα στο χρόνο, τις διαδοχικές χρήσεις, την ιδιομορφία και την «παθολογία» της κατασκευής του. Το θέμα αυτό γίνεται ακόμη πιο σύνθετο εάν κανείς αναλογιστεί το σύνολο των λειτουργικών και κατασκευαστικών παραμέτρων που πρέπει να καλύπτονται για τη συνέχεια της λειτουργίας του κτιρίου στον χρόνο. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως Πρόεδρος στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω από κοντά τις προσπάθειες και τα αποτελέσματα της πρωτότυπης αυτής έρευνας. Σήμερα, έχω τη μεγάλη χαρά να βλέπω την ολοκλήρωσή της με την έκδοση αυτού του πολύτιμου τόσο ερευνητικού όσο και εκπαιδευτικού τόμου. (από τον πρόλογο του Ιωάννη Ν. Πολύζου Αντιπρύτανη του Ε.Μ.Π.)