Τα όρια της ερμηνείας

Γραμμένα κατά την τελευταία δεκαπενταετία, τα δοκίμια αυτού του βιβλίου ταξιδεύουν από την κριτική της ερμητικής παράδοσης και την εξερεύνηση των πιο ασύδοτων ερμηνειών του Δάντη, του Λεοπάρντι και του Τζόυς, ίσαμε τις προσωπικές εξομολογήσεις του συγγραφέα ως αναγνώστη των ερμηνευτών των μυθιστορημάτων του και τις οριακές εκείνες καταστάσεις όπου ανάμεσα σε δύο Τζοκόντες πρέπει κανείς να αποφασίσει ποια είναι η αυθεντική. Τα δοκίμια συζητούν τα όρια της ερμηνείας, τις περιπτώσεις σπατάλης ερμηνευτικής ενέργειας, τα κριτήρια οικονομίας της ανάγνωσης. Πολεμική επίθεση σε πολλές πρακτικές "αποδόμησης", το βιβλίο μπορεί να νοηθεί ως αλλαγή πορείας σε σχέση με το Opera aperta που, τριάντα χρόνια πριν, ευνοούσε προκλητικά την πρόσληψη και την ερμηνεία. Αλλά το Opera aperta επέμενε στη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην πρωτοβουλία του ερμηνευτή και την πιστότητα στο πρωτότυπο. Απεναντίας σήμερα ευνοείται υπερβολικά η ανεξέλεγκτη ελευθερία του ερμηνευτή. Το ζήτημα λοιπόν είναι να εδραιωθεί και πάλι η ισορροπία ανάμεσα στην πρόθεση του αναγνώστη και την πρόθεση του έργου (ενώ η πρόθεση του συγγραφέα παραμένει αποσπέλαστη...). Η αρχή της απεριόριστης σημείωσης (αντικείμενο διερεύνησης σε πολλά έργα του Eco) δεν καθαγιάζει την ανεξέλεγκτη περιπλάνηση του νοήματος, αλλά συνιστά πλαίσιο συμφωνιών -έστω και προσωρινών και διαψεύσιμων- ανάμεσα σε ερμηνευτές που σέβονται τη σημασιολογική συνοχή ενός έργου. Μολονότι οι ερμηνείες ενός έργου μπορεί να είναι άπειρες δεν σημαίνει ότι όλες είναι "καλές": ακόμη και αν δεν μπορεί κάποιος να αποφασίσει ποιες είναι "καλές", μπορεί να πει ποιες είναι απαράδεκτες.