Οι Ρωμηοί της Πόλης

Οι Έλληνες της Τουρκίας, που αυτοαποκαλούνται "Ρωμαίοι, Ρωμηοί" υπενθυμίζοντας τις ρίζες τους στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία της Ανατολής, αποτελούσαν ένα από τα πιο δυναμικά στοιχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αλλά τα δράματα και οι κρίσεις που σημάδεψαν την Ανατολική Μεσόγειο στη διάρκεια του 20ου αιώνα δεν τους ευνόησαν. Σήμερα η κοινότητά τους περιορίζεται σε μερικές χιλιάδες ψυχές. Η παρακμή είναι αθεράπευτη; Το τέλος επίκειται; Οι περισσότεροι παρατηρητές εκτιμούν ότι οι νόμοι της δημογραφίας καταδικάζουν σε εξαφάνιση την πολίτικη ρωμηοσύνη, η οποία σύντομα θα επιβιώνει μόνο στη μνήμη των απογόνων αυτών που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους για να βρουν καταφύγιο στην Ελλάδα ή αλλού. Ωστόσο, το βιβλίο αυτό δίνει το λόγο και σε όσους πιστεύουν ακόμη σε μια κάποια αναζωογόνηση, σε όσους θεωρούν ότι, υπό ορισμένες συνθήκες, η μειονότητα μπορεί να ξεπεράσει τα τραύματα των τελευταίων δεκαετιών και να προδιαγράφει το μέλλον με λέξεις ελπίδας. Η μελέτη αφορά την παρούσα κατάσταση της πολίτικης ρωμηοσύνης: δημογραφία, οικονομική και κοινωνική ζωή, παιδεία, κοσμική και θρησκευτική ηγεσία, πολιτιστική κληρονομιά, τόποι μνήμης, σχέσεις με το τουρκικό στοιχείο. Δεν αγνοεί όμως και το βάρος της ιστορίας· η κατανόηση του μειονοτικού φαινομένου στη σημερινή Τουρκία είναι αδύνατη χωρίς την υπενθύμιση των κραδασμών αλλά και των περιόδων ειρηνικής συνύπαρξης του παρελθόντος. Το βιβλίο αυτό, καρπός μακρόχρονου συγχρωτισμού με τον ρωμαίικο πληθυσμό της Πόλης, αποτελεί κυρίως μια μαρτυρία. Οι συγγραφείς του ωστόσο, πανεπιστημιακοί και οι δύο, σεβάστηκαν έναν θεμελιώδη κανόνα του επαγγέλματος: την επιστημονική αντικειμενικότητα. Η εργασία τους φέρει δηλαδή τόσο τα χρώματα της συγκίνησης όσο και αυτά της απαραίτητης ακαδημαϊκής απόστασης.