Κριτικά δοκίμια

Γιατί έρχεται πάντα μια μέρα που αμφιβάλλει κανείς αν η λογοτεχνία είναι πράγματι "σκοπιμότητα χωρίς σκοπό", όπως -ορθά ασφαλώς- υπέθετε ο Καντ (εγκαινιάζοντας ουσιαστικά τη νεότερη αισθητική φιλοσοφία και βάζοντας σε καλό δρόμο την ηθική αναισθησία της αισθητικής), αμφιβάλλει αν πράγματι είναι αυτόνομη και ηθικά άχρηστη, όπως εύλογα διακήρυσσε ο Όσκαρ Ουάιλντ. Η λογοτεχνικότητα της λογοτεχνίας μπορεί να βασιλεύει, αλλά δεν κυβερνά. Και ούτως ή άλλως η λογοτεχνία έχει την κακή συνήθεια να παραπέμπει σε κάτι έξω από τον εαυτό της -πράγματα των ανθρώπων, καταστάσεις, αισθήματα, πάθη, πράξεις, δράματα- και, είτε το θέλουμε είτε όχι, ποτέ δεν γράφτηκε, ποτέ δεν διαβάστηκε και ποτέ δεν κρίθηκε μόνο με τα κριτήρια της τέχνης.