Η ψυχή και οι μορφές

Σύμφωνα μ' αυτή την αντίληψη του νεαρού Λούκατς, σημειώνει ο Αλμπέρτο Αζόρ Ρόζα, υπάρχει μια διπλή κίνηση -από τη ζωή προς την τέχνη και αντίστροφα- μια κίνηση, που ούτε εκφράζεται ποτέ με διαλεκτικό τρόπο, ούτε αναπτύσσεται κυκλικά. Εκτυλίσσεται ταυτόχρονα και προς τις δύο κατευθύνσεις. Από τη μια μεριά έχουμε την κίνηση της ανύψωσης από το καθημερινό χάος, στο θαύμα των μορφών, από την αταξία στην τάξη, από την εμπειρική ύπαρξη στην ουσία και από την άλλη μια κίνηση κυριάρχησης των μορφών πάνω στο χάος, της τάξης πάνω στην αταξία, της ουσίας πάνω στην ύπαρξη, χωρίς ωστόσο σ' αυτό το μοντέλο ν' αντιστοιχεί κάποιο κανονικό διάγραμμα μεταβάσεων και εξελίξεων. Γιατί κάθε μετάβαση εμπλέκεται στη ζωντανή προβληματική της ψυχής. Σήμερα τούτο το σφριγηλό, νεανικό βιβλίο του Γκέοργκ Λούκατς, εκτός από ντοκουμέντο για την αφετηρία του δρόμου που διάνυσε από τον ριζοσπαστικό αστικό διανοουμενισμό μέχρι την αποδοχή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, χρησιμεύει νομίζουμε και για κάτι άλλο: υποδεικνύει, με τον πιο εύγλωττο και παραδειγματικό τρόπο, πώς το δοκίμιο μπορεί, αποφεύγοντας την αμορφία, τον ερασιτεχνισμό και την αποσπασματικότητα, ν' αναδειχτεί σ' ένα ιδιαίτερο και αποτελεσματικό είδος σύλληψης της ζωής και της τέχνης. Και πώς ο κριτικός, "με την ευκαιρία κάποιου ήδη διαμορφωμένου έργου", υπερβαίνει το ίδιο το αντικείμενό του.