Ε.Λ.Π. – Οδηγός εργασιών τέλους χρήσης 2023

Με τις εργασίες τέλους χρήσης προσδιορίζουμε την οικονομική θέση μιας επιχείρησης συνήθως την 31/12 κάθε έτους (χωρίς να αποκλείονται η 30/6 ή άλλες ημερομηνίες τέλους χρήσης) και επιπλέον τη δυναμική της με βάση το οικονομικό αποτέλεσμα της κλειόμενης χρήσης. Οι οικονομικές καταστάσεις που αποτυπώνουν αντίστοιχα την οικονομική θέση και το οικονομικό αποτέλεσμα της χρήσης είναι ο «Ισολογισμός» και τα «Αποτελέσματα χρήσης» μαζί με τις λοιπές οικονομικές καταστάσεις που θα αναλύσουμε στο παρόν βιβλίο. Τα τελευταία χρόνια, με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας των πληροφοριακών συστημάτων και την υποστήριξη που παρέχουν τα λογιστικά προγράμματα (software), ακόμα και οι μικρές επιχειρήσεις έχουν την δυνατότητα να προσδιορίζουν πιο συχνά την οικονομική τους κατάσταση. Υπάρχει δυνατότητα σύνταξης ισολογισμού και αποτελεσμάτων σε σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς να απαιτούνται μεταφορές λογαριασμών ή οποιεσδήποτε άλλες λογιστικές εγγραφές. Ανάλογα με το επίπεδο της οργάνωσης σε μια επιχείρηση, ο υπεύθυνος λογιστηρίου μπορεί να εξάγει αποτελέσματα 2 φορές (ανά εξάμηνο), 4 φορές (ανά τρίμηνο) ή και 12 φορές (μηνιαία) στη διάρκεια της χρήσης. Η χρησιμότητα των ενδιάμεσων οικονομικών καταστάσεων είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά η ακρίβειά τους εξαρτάται -όπως και η συχνότητά τους- από την οργάνωση της επιχείρησης και τη μεθοδολογία που τηρείται κατά την εξαγωγή των αποτελεσμάτων. Επιπλέον, κάποιες από τις εργασίες τέλους χρήσης, όπως η αναλυτική φυσική απογραφή και ο αναλυτικός λογιστικός έλεγχος, είναι χρονοβόρες και ίσως δεν υπάρχει δυνατότητα να γίνονται σε μηνιαία ή τριμηνιαία βάση. Οι βασικοί λόγοι όμως, που δίνεται βαρύνουσα σημασία και κύρος στις εργασίες τέλους χρήσης είναι η εναρμόνιση τους με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν.4172/2013), τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (ν.4308/2014) και τον ισχύοντα για κάθε μορφή εταιρίας Εμπορικό νόμο (4548/2018 για τις Α.Ε., 3190/1955 για τις Ε.Π.Ε., 4072/2012 για τις Ι.Κ.Ε. & τις προσωπικές εταιρίες). Δηλαδή η λογιστική, η φορολογική και η εμπορική νομοθεσία έχουν ως αντικείμενό τους τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις απαιτώντας την έγκριση τους από τη διοίκηση καθώς και την υπογραφή τους από τη διοίκηση, τον εξουσιοδοτημένο λογιστή και συχνά τον ορκωτό ελεγκτή-λογιστή. Για να ολοκληρωθεί το κλείσιμο μιας χρήσης πρέπει να διασφαλιστεί ότι έχει υπολογιστεί ο φόρος εισοδήματος, έχουν αποδοθεί με ορθότητα ο ΦΠΑ και οι παρακρατούμενοι φόροι και έχουν υποβληθεί οι ετήσιες συγκεντρωτικές δηλώσεις (π.χ. βεβαίωση αποδοχών). Οι φορολογικοί νόμοι έχουν σαν σκοπό να εξασφαλίσουν τον ορθό προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης και την είσπραξη των φόρων που προκύπτουν από το Ελληνικό Δημόσιο. Ο εμπορικός Νόμος (4548/2018, 3190/1955, 4072/2012) αναφέρεται στον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων έχοντας σκοπό να εξασφαλίσει την ορθή ενημέρωση των μετόχων ή εταίρων από τους διοικούντες σχετικά με την πορεία της εταιρείας. Οι επιχειρήσεις παρουσιάζουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις με βάση τις διατάξεις των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (Ν.4308/2014), αλλά και σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4548/2018 αναφορικά με τη νομοθεσία των ανωνύμων εταιρειών. Στη διαδικασία κατάρτισης οικονομικών καταστάσεων, και με βάση την αρχή της Σύνεσης, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της εταιρίας και η έκθεσή της σε πιθανούς κινδύνους, ώστε να προσαρμόζονται κατάλληλα τα οικονομικά της μεγέθη (π.χ. ο σχηματισμός προβλέψεων είναι λογιστική εγγραφή προσαρμογής). Ο φορολογικός νόμος μέχρι σήμερα δεν αναγνωρίζει πολλές από τις εν λόγω προσαρμογές και αυτό συνεπάγεται διαφορετικό «φορολογικό» αποτέλεσμα σε σχέση με το λογιστικό αποτέλεσμα των οικονομικών καταστάσεων. Πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, κυρίως πολυεθνικές, εδώ και πολλές δεκαετίες αντλούν τα συμπεράσματά τους για την πορεία τους, εφαρμόζοντας τη λεγόμενη Διοικητική Λογιστική (Management Accounting) που επιβάλλει την εφαρμογή ακόμα περισσότερων προσαρμογών (π.χ. μια μονάδα που παράγει μηχανήματα αφαιρεί από τα αποτελέσματα της χρήσης ποσά που θα δοθούν ως εγγυήσεις σε επόμενα έτη). Για το λόγο αυτό απασχολούν επιπλέον προσωπικό στις οικονομικές τους υπηρεσίες. Συνεπώς, είναι πολύ σημαντική η ορθή κατάρτιση οικονομικών καταστάσεων που λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εταιρείας, και προσφέρουν πλήρη πληροφόρηση ανεξάρτητα από την ανάγκη συμμόρφωσης με την ισχύουσα νομοθεσία. Τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (Δ.Π.Χ.Α.) συγκεντρώνουν όλες τις ιδιαιτερότητες των διαφορετικών κλάδων των επιχειρήσεων και απευθύνονται σε ευρύτερο κοινό μετόχους, επενδυτές πιστωτές, εργαζομένους. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να επισημάνουμε ότι οι διατάξεις των ΕΛΠ προβλέπουν ποιες οντότητες είναι υποχρεωμένες να συντάσσουν τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις βάσει των Δ.Π.Χ.Α., ενώ παράλληλα δίνουν τη δυνατότητα σε οποιαδήποτε άλλη οντότητα το επιθυμεί, με απόφαση της διοίκησής της, να τα εφαρμόζει προαιρετικά (βλ. άρθρο 1 του νόμου αυτού). Θα δούμε αναλυτικά στο παρόν βιβλίο πώς μια ορθή διαδικασία κλεισίματος χρήσης εξασφαλίζει την συμμόρφωση με την υπάρχουσα νομοθεσία αλλά και την αξιοπιστία των οικονομικών καταστάσεων σε ό,τι αφορά την εξαγωγή ορθών συμπερασμάτων και τη λήψη αποφάσεων από τους διοικούντες.