Το σκοτεινό πρόσωπο των σύγχρονων δημοκρατιών

Ο Φρόυντ εξέφρασε την ανησυχία του για την εξέλιξη των δυτικών κοινωνιών στο έργο του "Η δυσφορία στον πολιτισμό", και τον μιμήθηκαν πολλοί συγγραφείς, όπως ο Ράιχ, ο Φρομ, ο Μαρκούζε, ο Μίτσερλιχ. Το ζήτημα της δυσφορίας στις σύγχρονες δημοκρατίες το συναντούμε σταθερά στις εργασίες με θέμα την εξουσία, την κυριαρχία, την ενόρμηση του θανάτου, τους αγώνες για την αναγνώριση, και μας παρουσιάζει ορισμένες φορές τις πιο απειλητικές πτυχές της ψυχολογίας των ατόμων και των συλλογικών υποκειμένων. Ο Ευγένιος Ενρίκεζ και η Κλωντίν Χαρός αναζητούν εδώ τις ρίζες του κακού, της βίας, της καταστροφικότητας, που ενεργούν σε βάθος και συχνά δεν μπορούμε να τις διακρίνουμε στις κοινωνίες που, χωρίς πολλή σκέψη, θεωρούνται σχετικά συναινετικές και ειρηνευμένες. Σε έναν διάλογο με αναφορές στην κοινωνιολογία, την πολιτική, την ψυχολογία, την ψυχανάλυση, αναρωτιούνται αν οι δημοκρατικές κοινωνίες μας είναι ή όχι άρρωστες και αν είναι θεμιτό να μιλούμε, πιο γενικά, για μία παθολογική κατάσταση των πολιτισμένων κοινωνιών. Επισημαίνοντας τη μερικές φορές ανησυχητική εξέλιξη του κόσμου, θυμίζουν ότι η διατήρηση μίας απαιτητικής και κριτικής σκέψης παραμένει, για τα άτομα, η καλύτερη άμυνα απέναντι στην αυθόρμητη τάση των ανθρώπινων ομάδων να υιοθετήσουν καταστροφικές συμπεριφορές.