Από τη βιοπολιτική στην πολιτική οικονομία της κοινωνικής αναπαραγωγής

Μια πολιτική οικονομία της κοινωνικής αναπαραγωγής περνά μέσα από τη πολιτικοποίηση της ζωής (βιοπολιτική) και γίνεται πολιτική οικονομία των τρόπων και των τόπων αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης σε συνθήκες μισθωτής εργασίας, στο σπίτι, στην οικογένεια, στο σχολείο, στα ιδρύματα, στη συνοικία κ.ά. Μ’ αυτή την έννοια στη μετατροπή της ζωής σε εμπόρευμα, σε πράγμα για ξόδεμα (πραγμοποίηση), η κοινωνία έχει ανάγκη μια πολιτική οικονομία της κοινωνικής δράσης, ορίζοντας τους φορείς συλλογικής δράσης ώστε η κοινωνία να αναπαραχθεί ως ολότητα και όχι σε κομμάτια. Πόσο μάλλον όταν μαζί με τη καπιταλιστική οργάνωση της εργασίας που παράγει τις πρωτογενείς διακινδυνεύσεις (ανεργία, εξαθλίωση, αποξένωση, καταστροφή της φύσης κ.λπ.), υπονομεύοντας τους όρους της κοινωνικής αναπαραγωγής, τα ίδια τα εντεταλμένα συστήματα ελέγχου και διαχείρισης αυτών των διακινδυνεύσεων (τεχνολογίες, επιστήμη, γραφειοκρατία κ.ά.) παράγουν με τη σειρά τους δευτερογενείς διακινδυνεύσεις όπως συνέβη με την επιδημία COVID-19 (αποδιοργάνωση του κοινωνικού ψυχισμού, ιδρυματισμός, ενδοοικογενειακή βία, υποκατάσταση της ενσώματης εμπειρίας από τη ψηφιακή κ.λπ.), αναδεικνύοντας, εκτός των άλλων, έμμεσα σε αποκλειστικό κοινωνικό υποκείμενο (κοινωνικό δρώντα) τους Ειδικούς και τους τεχνοκράτες (φορείς της εργαλειακής ορθολογικότητας). Συνεπώς η θεωρητικοποίηση της κοινωνικής δράσης ως του μοναδικού πόρου που μπορεί να παράξει και άλλους πόρους (κοινωνικούς, πολιτικούς, πολιτισμικούς, οργανωσιακούς κ.λπ.) θα μας δείξει τα κοινωνικά υποκείμενα, τους συλλογικούς φορείς δράσης και τι μπορούν να κάνουν, επομένως και το εύρος και το βάθος των κοινωνικών αλλαγών. Έχω την εντύπωση πως ποτέ δεν υπήρχαν τόσοι λόγοι (μνημόνια, μαζική ανεργία, lockdowns, άδεια εξόδου με SMS, χαμήλωμα των προσδοκιών της κοινωνίας κ.ά.), όσοι τα τελευταία χρόνια που ως κοινωνία, ως Ελληνική κοινωνία, ανεχτήκαμε τόσα πολλά, χωρίς να δοκιμάσουμε τα όρια της δράσης μας (κυρίως συλλογικής), έτσι που η αναβλητικότητα, ο σκεπτικισμός και ο φαταλισμός μας έγιναν δεύτερη φύση, αναστέλλοντας καθόλα αναγκαίες κοινωνικές δράσεις και συνέργειες.